RAM HRUAITU KUTKAIH AVEI RUKNAK
Bangalore March, 2008
MIPA AA LE FEL LO KA TIMI CU!
“Mipa Aa le Fel Lo” timi thuthawn pehparawin ngan dingin timlamnak ka neih tikah, a hmaisa bikah keimah le keimah thlacamnak thawn ka zohfel aw. Keimai’ Aatnak le Fel lonak khal ka thuphlo loih mah le mah nunsimawknak cahran a si. Ih, “Mipa Fim le Fel / Nunmawi Ka Timi Cu” thuthawn pehparawin cahran dangdang ka siar tikah “Mipa Aa le Fel Lo” ziaza cu simrel ttul loin mitthlam ah an hung lang cupco ko nan, kannih Chin hrin milesa cu indirect cu sim lo, direct ih sim awk hmanah a thluathlam lawng kan hmu ban fang. Tuittum ih hi “Mipa” timi hi’n nupi nei zomi le nei hrih lomi an pahnih te’n a khih hmuh.
“Mipa Aa le Fel Lo Ka Timi Cu!” kumkhua nunnak ding hrang ruat thiam lomi khi a si. Piantharnak ngaihsak lo pa cu leitlun miaa bik le mifel lo bik, sihte hman bang lomi khi a si. Sihte cu tthal caan ah fur laiih an ei dingmi tilerawl khawlkhawm hna an thiam, an hmailam thu an ruat thiam. Zo ka si, ziang ka si, khuitawk in ka ra ih, khuitawk ah ka feh leh ding timi khal a ruat dah lo. Nauhak aa bangin khawlak ah a tlang mualmo men. Phungphai thlu lomi thurelin a cil a bet ter. Hnattuan hna khal a thiam lo. Insang phur zang tertu si loin phurrit tertu a si. Inn a um caan ah ziangte rori hman ttuan a tum lo. A duh tikah rawlei a tum, ei lo a tum. Mileng, mikhual neih caan khalah mithmai pann te’n le awkam zang te’n khawsak a thiam lo. A tlawkciar, a phunzai. Insang pa bik: nupi fate hmailam nunnak zalam tluan a ruat paih lo, a ngaihsak lo. “Keimah pa bik ka thih hnuah ka nupi faate, tesinfa ziangtin, khuiah an rung um ding, an rung nung ding. An hrangah beunak innlelo ngaihtuah sak keng khaw” tikhal a tum lo lawlaw. A att cu hngalnak in bet khaw pa zee, pa fel lo ah a suahter.
Ram le miphun duhdawt cu sim lo ram le miphun tthansonak ti’n mai’ tlintawk te’n hmarngaitu pawl a relsia, a dodal, a camsia. A rammi sinak le a miphun sinak khal mak ah a than lo. Amai’ calai a ngaina lo, a urhsun lo, a thupit lo, tthittha khalin a siar paih lo. Cuti’n, “Casiar lo cu aat zir rero a si” tiah Dr. Pa Sang simmi cu amah rori a si ta. Mai’ nulepa, unau suahpi, asilole miphun-pi hnenih cakuat a ngan tik khalah, asilole, ca pakhat khat a ngan tikah amai’ calai hman hna thiam loin miphun dang (kawlte, mirang, tvp) calai sawn hmangin ca a ngan, a kuat. Amai’ ttawng ih nganmi cabu, magazines, thuthang tvp thupi ah a neih loih ekhrutnak le thilsia funnak asilole cabuai khuhnak men ah a hmang. Amai’ hla sak a thiam lo. A sak paih lo. A zahpi. Amai’ Chin thuammawi vunhruh thlenthli cu sim lo, a neih hman a nei lo. A neiih hruhtu pawl sawn a sawisel. Chin Phunpi Ni (Chin National Day) ah maw nan neih. Keicu ka pianthar hlan lawngah laithuam ka rak hruh. Hi laithuam ahhin Pathian thinhengnak (the wrath of God) a um” ti’n sal thinlungput maksak thawn a cilbua a suakter. Cuti’n a aatnak le fel lonak cu a miphun nunphung, calai, biahla tvp zianghman ih a rel lonak in a langter. A faate khal mai’ ttawng, mai’ calai tvp thiam dingin le urhsun hna thiam dingin lamzin hruai hna a thiam hai lo.
Kiang le kap thlir thiam loin a duhduh in a tlawk buahbo men. Ttawngkam bawrhhlawh le ngaitu hna (ears) ih ngainuam lo le ngaimawi lo a kaa in a suakter ttheu. “Leitlun ah mifim an um lo, hitawk khal ah mifim pakhat hman an um lo” ti’n amah vek dingah mi a hmu thluh. Nunau pahnih khat a thlem aat theimi khal thil ttha lo a si ti’n phuhrung aw sawn loin pawrhawknak le uansuan awknak ah a hmang sawnih miaa a sinak cu a ngaitu pawlin an hmu fiang deuhdeuh. An mithmai cun an hnihsan vek nan “nang, miaa pa rori hi cu aw, zoso lo rinsan thei nawn ding, zoso lo upat thei nawn ding” ti’n an thinlung te’n an nautat, an hnihsan, an zohniam rero men. Amah hnakih upa le sinak sang tvp upat hna le ttihzah hna a thiam lo. An lakah a duhduh in a ttawng. A duhduh in hna a ttuan ih canghvaihnak a nei. Tohkham pek hna le kian hna a thiam lo. A aatnak cu hngalnak ih a vun bet thlang cun hringtu nulepa, suahpi unau, ram le miphun le rualpi ningzahnak hlir a si ko lo maw. Amah hnakih nauhak cu a duhduh in a kawk hai, nun a sim mai. Ziang hmanah a neih hai lo ruangah amah hnakih nauhakpawl khalin “Miaa pa” tiah hmin an pek. An thih tiang an upat thei lomi a si.
Insang thu ah kirsal in: nupi faate duhdawt cang le caan pek hna a thiam lo. Awkam thlum le phahniam aw te’n pawl hna a thiam hai lo. An hrang harsatnak tuar cu sim lo anmah hnen sawn ihsin eibar ding a bawh ttiottio. Nulepa nei lo ngakttah zangfahnak le duhdawtnak a nei lo. Mi rethei zawnzai le lamzin kap kutdawh zangfahnak le bawmduhnak a nei remrem lo. Amai’ pumpuarnak ding lawng ruatin khua a sa. Sungkhat unau suahpi, tthianrual sawmdawl hna a thiam lo. A tlaitluan deuh thaw in zukhmawm thawn a ciah aw. Phe a lek, rit thei sii a tham. A hmin ah “Ri cinn” ah tiih, a hmailah zalam tluan cu a pit ko. A thinheng caan ah a kiangkap ummi khenglekho in an tuar phah thluh. Uihli bangin puaihmun ah a pet ttheu ko nan, khawhar (mithi) inn ahcun hmuh ding a um dah lo. Zuu le sa inn le vedio zung tvp cu a thleng ringring, asinan, biakinn fehnak lamzin a thei lo.
Amai’ hrihruai pakhat khat in maksak deuh le cuanghlei deuhih kut thiamnak, thilti theinak, gifts le talents an neih tikah lungawipi sawn loin a iksik, a dodal, a relsai haiih siatsuah dingin (Lucifer bangin) lamttang a hawl. A lamttang pawl khal cu miaa le mifel lo ah a canter hai (miaa le mifel loih cantertu maw, cantermi so na si ve ding?). Eithup hmang lo pa cu eithup a puh, mittha pa cu mittha lo ah a can, mifel cu mifel lo ah a can, mifim cu amah vek miaa ah a can.
Amai’ hnattuan theimi parlawng ah a aungaw ih amai’ ttuanmi hna ttuanve lotu cu “Miaa” a ti. Midang hnattuanmi cu zianghman a si lo a ti san men. A relsia hai. Aipi le aite a neiih a phur cancan ah zaan laipi khal ah siseh, zinglam khawfingcat hrawng ah siseh, sun laiah siseh, midang ihthah tthat laiah siseh, hramlak “SE-HAL” men bangin a kuu, hla a sak ciamco mai ttheu. Ring ngaingai in a ttawng ciamco mai. Amai’ duhnak lawng thupi bikah a retih meeting ah midang dinhmun, sinak, duhnak le ruahnak cu zianghman lo men ah a ret, miaa le mifel lo ti fam cu a duhduh in rorel a hmangta lo maw!
Nunau man (value) a thei loih mi fanu, mi farnu, mi tunu cu a duhduh in puahcawk a tum. Miaa le mifel lo a si bangin, “Midang nunau tlunih ka nunrawng (sual) vekin keimai’ fanu, farnu, tunu tlunah ka tuhmi ci ka at leh sal thei” timi cu a thluak rangte neihmi in a ruat ban ta si lo. Lamzin khual tlawn caan khalah nunau zangfah ih kilkhawi cu sim lo, nunau loin tlei thei (um thei) ngaipi bangin “nunau an um maw, an tel maw. An um / tel ahcun kei cu ka phur lo. Nunau cu mi an hnaihnawk. Phurrit men an si. Zianghman le mi an bawm thei si lo” ti’n a sim ttheu. Cuti’n, nunau hrial a tum. A fanu, farnu le tunu hrangah siatnak lamzin sialtu mipa (ttapa, rualpi, pa) aa a si ko lo maw!
Amah hrangih thilttha tuahtu, bawm dahtu le lamzin sialsaktu hnenih lungawithu sim sal cu sim lo, dodaltu, iksiktu, relsiatu a si riangri. Mah hnakih upa, mifim le mithiam rualpi ih tuah hna a thiam lo. Mah hnakih upa khal phungphai thlu lo pi’n thuel a hmang. Ca a siar tikah midang hrangah a siar. Midang hrangah ca a ngan. Midang hrangah thusim a thiamzet.
A kauzawng ih hnattuan tum loin a bizawng ih hnattuan a tum ttheumi in thuruat sau thei lo miaa a sinak a langter. A kuai zomi rem tthat cu sim lo, a rem aw cia a kuaiter, a buaiter sawn. Rem awk lonak le theihtheim awk lonak um dingin lamttang hawl ih tawlrel a thiamzet. Cumi cu, fim le fel ruangah a si loih aat le fel lo ruang sawn ah timi a thei thiam aw si lo. Rualpi ttha pahnih lakah feh tahratin thusual tuah a thiamzet. Mittha, mifel, midang hua tahratin lamtang hawltu le tuahtu lamah ttangin thudik cu a phum hlo ve mai. Thusau ruat loin le kaupi’n ruat loin le zingawinak tthate’n nei hnai lo pi’n thubawhcahnak a tuah ttheu.
Fimthiamnak hi thupi ah a ret loih sum le pai thupi sawn ah retin a sukso ah a nolai caan a hmang ral. Cuti cun, miaa ti fam cu, sumpai malte a vun neih leh ve te’n a puarthau, a hngal, a duhduh in a tawng. “Leitlun hlawnthliri hi mittthep kar ah an hloral thei, asinan, fimnak cu a hlo thei lo” timi khal a ruahnak in a ruat ban loih Malaysia, Singapore, Australia, Canada, India, Thailand, Sweden, Denmark, US le ram dangdang lam pann in a feh. Sal hmanih tlak lomi ih pakan (plate), ekinn, thuamhnaw sawptu le nau umtu fang men ah amah le mah a tuah aw. Ram dang feh hi miphun hlohralnak a si ti a thei ban si lo. Ram dang feh hi vanram kai hnak hmanin a duh sawn. Cutluk ih miaa cu leitlun ah an suak nawn pei maw? Mifim mithiam timi (ram le miphun ka duhdawt titu) pawl hman an tlan hlo thluh mai ahcun miaa pa hrang ahcun miphun hrangih rinumnak cun hmun le ram a nei thei nawn lo a si cu maw. A cuih ka thin!
Maw-nang mipa aa le fel lo! Cu kel tete! Nangmah ruangah maw insang mawi le nuam, khawtlang mawi le nuam, Ram le miphun tthansonak a um thei lo. Leitlun ah rak suak lo lawlaw la Pathian, hringtu nulepa, suahpi unau, rualpi le miphun-pi lungawinak le tthansonak a si sawn ding nan. Tui na sinak cu zahpi na um tuk. Duh na nung lo tuk. Upat na tlak lo tuk. Rinsan na um lo tuk aw lawmmam. “Kei ih fapa neih le pulh tlung” an ti ttheu bangin na nu Chin in a lo ti ve pang pei. Ralring aw law, nang Mipa Aa le Fel Lo! By: Salai Zahau Caleb Laltinhrem
Suncaw Heu le Cang pal Cim
"Suncaw Heu le Cangpal Cim" timi cu Chinmi lo thlo kan pipu-nupa pawlih an hman ttheumi ttongtthimnak a si. Asancu hi tin a si: Lailam lo thlo nupa pawlin hnattuan thei hrih lomi an faate pawlcu loih an hruai tikah suncaw (rawl) ken sak cih a si ttheu. Nauhak pawl cu lo sungah cun an lek-an tawivak ih lo-cang-dawl cu an pal hmin (cim) ttheu. Curuangah an nu le pa pawlin - hnattuan bawm loih cang rak pal cimtu an faate pawl cu - "suncaw heu le cangpal cim", tiah an ko ttheu (Tthat hnemnak nei lotu tinak a si).
Na nulepa hrangih, Na fimnak le na thiamnak, Natik cu le caan, Na sum le pai, le Na duhdawtnak, Na pek lo a si ahcun, na nulepa in, "Suncaw heu le cangpal cim", an lo ti pang ding.
Na faa le hrangih, Na fimnak le na thiamnak, Na tik cu le caan, Na sum le pai, le
Na duhdawtnak, Na pek lo a si ahcun, a ling le a let in, na fa le pawlin, "Suncaw heu le cangpal cim", an lo ti pang ding.
Na pasal hrangih, Na fimnak le na thiamnak, Na tik cu le caan, Na sum le pai, le
Na duhdawtnak, Na pek lo a si ahcun, na pasal in, "Suncaw heu le cangpal cim", a lo ti pang ding.
Na nupi hrangih, Na fimnak le na thiamnak, Na tik cu le caan, Na sum le pai, le
Na duhdawtnak, Na pek lo a si ahcun, na nupi in, "Suncaw heu le cangpal cim", a lo ti pang ding.
Na fala mawi te hrangih, Na fimnak le na thiamnak, Na tikcu le caan, Na sum le pai, le Na duhdawtnak, Na pek lo a s iahcun, na fala in, "Ai haa!!! San tlai lo vaal le suncaw heu le cangpal cim", a lo ti pang ding.
Na tlangval ttha hrangih, Na fimnak le na thiamnak, Na tikcu le caan, Na sum le pai, le Na duhdawtnak, Na pek lo a si ahcun, na tlangval pa in, "Ai haa!!! Ka paisa cemter mentu le suncaw heu le cangpal cim", a lo ti pang ding.
By: Salai Bosco Mang
DUHDAWTMI MAI HNENIH CAKUAT
Duhdawtmi Mai, Na hnenah kei na “U” santlailo bikin tu na fala pek ihsin na hrangah thil tthahnem a si ding ti beiseinak thawn hi ca hi na siar dingah ka rak ngan. Tulai cu fala, tlangval lawng hman silo suakthuan le nupinu pacangpa zo hnu tiangin leitlun nuamcennak ah an tlan ti cu na theih ve he. Kan rin lo mi pawlin nupi pasal an neiih a rei hlanah an tthenawsal ti thu theih ding a tam tuk. Curuangah Mai, nangcu hi pawl vekin na si lo ding duhsaknak thawn ruahnak malte ka rak lo seu a si.
Ka nau, Innsungsang ti mi cu “a thupi tuk,” ti mi ttawngfang hmanhin a daih lo. Ziangah ti le minung kan san sungah Innsungsang dinhmunin kan caan kan hmang rei bik ruangah a si. Mi ziang maw zat cu nupi le pasal an neih hlan tiangcu nuam zetin harsatnak le buainak hi ziangvek a si ti hman an rak thei dah lo nan, nupi pasal an vun neih hnu an Innsungsang buainak, harsatnak le nuamawklonak ruangah thinpit vansangin nunman nei lo ah an ruataw, culawngsiloin a hrek cu mah le mah thataw tiangin an nunnak an cem ter. Mi ziang maw zat ve lala cu nauhak tet lai ihsin harsa, rethei le nulepai’ duhdawtnak hman tep dahlo, nun hi an hrangah cun a pak ii pak le a khat ii kha in an thei. Cuih nun man nei lo ih ruataw pawl lakah a hrek cun Innsungsang nuam an rundin thei ruangah a liam zo mi ih harsarnak hmuahhmuah cu hngilh in nun man nei le suah man nei in an run theiaw sal. Curuangah nangkhal Innsungsang nuam dinding na duh a si le tui na um dan le na hrilmi parah a tthumaw aw a si.
Na falat lai caanih na um dan ii zirin na Innsungsangah a rah na ei leh ding. Nupinu tampi cu an falat laiih fellonak in an ttih a hrut ter, an pasal hnenah an ttong duhmi a ttongngam ter lo, thik zet ttheu hmanhaisehla nun an sim ngam lo. A hrek cun hmai song cing ten an duhdawt zetmi an pasal cu zan vak lo dingin le siimtukih tlung nawn lo dingin an dil ttheu nan, daiten um men aw ka ra tlungsal hi… nangmah hman na fala hnahkhat sinak hman maw ii pek thei lo ti’n …, Innsungsang buainak hrampi ah cangin nupinu tampi cu mitthli thawn an caan an hmang a si. Sirawk in le man nei nawn ta lo, a va poi ve! Esau in rawl vawikhat einak men ah fapa upa sinak a zuar, mitthli thawn a pai hmaiah riahsiatnak langter hmanseh san a tlai nawn si lo. Curuangah tangka, sui le ngun ih lei theih lo mi na fala hnahkhat sinak kha vawikhat nuamnak hrang le na tlangval thinheng ding phang men ah a poi lo ti siang hram halh aw. Na hmai ahcun a thin a heng aw ter ding nan hmuh banlo a thinlung sungin cun “um…ka duh zawng nupi tlak rori” tin a lo ti rero a si. Hngilh aw hlah, a thinhengnak cu a rei hlanah a reh thei ding nan na fala hnah khat si nak cu thlanmual a thlen tiangin a lo ruk sak lan ta ding. Zum pang hlah, ka lo nei tengteng ding a lo ti khal le, nunau in nan ziaza ttha lo nan thuh thiam vekin mipa khalin nunau bum kan thiam ve. Mary tla kha fala thianghlim rak sihlahsehla cu”rundamtu Zisu’n” a pum a sang lo ding. “ Tlangval in fala thiang a tthit vekin,…Tlangval cu a fala par ih a lungawi vekin…”Isai.62:5.
Mai, mi lak na suakvak caanah na um daan, na ttongmi va ralring hramaw. Mipa hrek khatin hi ti’n an ti tthue mi cu, “fala in a lo hnihsan len biak ding a har lo, a lo biak hmai le capoh thungai ding a har lo, vawikhat feh tlang le lakphak dawr to tlang hnu cun a vawihnihnak cu a har nawn lo, a kut na kaih thei hnucun a liangih kuah a har nawn lo, a liangih na kuah thei hnu cun kheng sungsa,” tin an ti ttheu. Daithlang pangaw hlah, vawi khat te ti mi hi a thupi tuk lawmman. Na hnakih cak an tam tuk ruangah zanah nangmah lawngin lengsuak vak aw hlah. Vokpi suakin liamkuan ding mi a tlun, nunau suakin nau-pai thawn a ra tlung an ti ttheu mi kha hngilh hram hlah aw maw. Ca na ngan sual le correction pen a um, thil na ti bung pang hmanah hmunphiah le hmawmrutnak a um, a si-nan nuncan ziaza mawi lo ruangih hminsia le thangsia phiatnak tuahtu campani cu a um hrih lo. Curuangah na falat pek ihsin na sunlawi zia hi thei aw hram aw,”blank paper” vek so khaw na si. Na felnak in na pasal hmaiah mit hmaittha a lo pe ding. Mi zu va hmanin an nupi ding ah mifel an beisei ve a si.
Zin kapah par aw hlah, paparih mawinak le sunlawinak theilotu pawlin an lo pal kiak pang ding. Thingkung rop le phentu hnah nei lo par khalah fu hram aw hlah, zangfahnak neilotu saihlumin a lo ngah pang ding. Duhmi pakhat lawng nei aw hlah, pahnih khalin nei aw hlah, a lo duhtu kha duh aw, a lo duhsawntu kha duh aw, pahra neih hnakin a lo hngak taktak tu kha duh ve aw. Biaknak, rinnak, tumtahnak, miphun,le nunphung bangaw mi duh aw. Fimnak, thiamnak, lian le farah, le sinak tanaw tuk lo mi duh aw. Kum tanaw tuk mi khal a ttha lo. Na mit lawng khalin hawl aw hlah, na hna hmangaw. A cang thei a si le rualpi vekin kawm ta awla a ziaza, a tlinlonak(weaknesses), rawl a duh zawng, a ei thei lo mi le ziangvek dam lo nak(tt. Cancer, thithlum,tvp.) a nei ti pawl tla duh thu nan simawk hlanah nan theih cia aw thluh le a ttha sinsin. Nan sinak nan theih aw thluh veve hnu in kan tlinlonak pawl hi kan ngaithiam aw in kan thei aw thiam leh thei pei maw? Ti’n thutaw le thulu ruat fel ta in thu botsat aw maw.
Mipa ttongtam cu tilung nal vek an si. Mipa ttong rang cu an kut a rang ve. Mipa samsen cu pasal hrangih ttha an mal. Rit theih thamtu cun ziang dang hmuahhmuah(innsungsang ih thil ttul mi) hnakin a thinlung a duhdawt a si. Mah le mah kilkhawi aw thei lo tu cun a Innsungsang a kilkhawitheilo ding. Zan vak tammipa cu zinkap Uico in an baihat. Nunau in an ziaza tthalo an thuh thiam vekin mipa khalin nunau bum an thiam ve. Calngolh zaten thurawn an tlak thluh lo. Ca thiam zaten an fim thluh lo. Tlakrawh Innpi sungih itthat thei lo hnakin Di Innsungih mangman a ttha sawn.
Duhdawtmi ka nau, na parmawinak le na hmuinak kha thothe, kawngsang le phengphe-help hrangah siangaw hlah maw. Thulu le thutaw ruat fel ta loin pasal neih cu siaraw an tam sal ruangah a lo duh lo tu le na duh lo mi cu na neih lo a ttha sawn. Alian le mawi ruangkhalah nei aw hlah. Rualpi forh ruang men khalah pasal nei pang aw hlah. thinnat ruangah le mi pakhat khat phirsit duh ruangkhalah pasal nei aw hlah.na rualpi pakhat khat pasal a neih mi daw in neihve mei tum cuang aw hlah. Awlsaam tukih ka lo duh ti tucun harsa loin ka lo duh nawn lo an ti ttheu. Cuvekin awlsaam tukih neihawk cu a reihlanah an tthenaw sal ve ttheu. Lovah sualin kumkhat daih, neihawk sualin sansung thawngtlak, biaknak sualin kumkhaw sirawk an ti ttheu vekin na sansung nuamawknak ding lo beisei saknak thawn hi ca hmangin kei na “U” in ruahnak ka rak lo pekmi hi zangfahten thupiah ii ngaisak hram aw maw…Damten aw…By: Salai Taisun D. Lallianhre Senpiang
Bangalore March, 2008
MIPA AA LE FEL LO KA TIMI CU!
“Mipa Aa le Fel Lo” timi thuthawn pehparawin ngan dingin timlamnak ka neih tikah, a hmaisa bikah keimah le keimah thlacamnak thawn ka zohfel aw. Keimai’ Aatnak le Fel lonak khal ka thuphlo loih mah le mah nunsimawknak cahran a si. Ih, “Mipa Fim le Fel / Nunmawi Ka Timi Cu” thuthawn pehparawin cahran dangdang ka siar tikah “Mipa Aa le Fel Lo” ziaza cu simrel ttul loin mitthlam ah an hung lang cupco ko nan, kannih Chin hrin milesa cu indirect cu sim lo, direct ih sim awk hmanah a thluathlam lawng kan hmu ban fang. Tuittum ih hi “Mipa” timi hi’n nupi nei zomi le nei hrih lomi an pahnih te’n a khih hmuh.
“Mipa Aa le Fel Lo Ka Timi Cu!” kumkhua nunnak ding hrang ruat thiam lomi khi a si. Piantharnak ngaihsak lo pa cu leitlun miaa bik le mifel lo bik, sihte hman bang lomi khi a si. Sihte cu tthal caan ah fur laiih an ei dingmi tilerawl khawlkhawm hna an thiam, an hmailam thu an ruat thiam. Zo ka si, ziang ka si, khuitawk in ka ra ih, khuitawk ah ka feh leh ding timi khal a ruat dah lo. Nauhak aa bangin khawlak ah a tlang mualmo men. Phungphai thlu lomi thurelin a cil a bet ter. Hnattuan hna khal a thiam lo. Insang phur zang tertu si loin phurrit tertu a si. Inn a um caan ah ziangte rori hman ttuan a tum lo. A duh tikah rawlei a tum, ei lo a tum. Mileng, mikhual neih caan khalah mithmai pann te’n le awkam zang te’n khawsak a thiam lo. A tlawkciar, a phunzai. Insang pa bik: nupi fate hmailam nunnak zalam tluan a ruat paih lo, a ngaihsak lo. “Keimah pa bik ka thih hnuah ka nupi faate, tesinfa ziangtin, khuiah an rung um ding, an rung nung ding. An hrangah beunak innlelo ngaihtuah sak keng khaw” tikhal a tum lo lawlaw. A att cu hngalnak in bet khaw pa zee, pa fel lo ah a suahter.
Ram le miphun duhdawt cu sim lo ram le miphun tthansonak ti’n mai’ tlintawk te’n hmarngaitu pawl a relsia, a dodal, a camsia. A rammi sinak le a miphun sinak khal mak ah a than lo. Amai’ calai a ngaina lo, a urhsun lo, a thupit lo, tthittha khalin a siar paih lo. Cuti’n, “Casiar lo cu aat zir rero a si” tiah Dr. Pa Sang simmi cu amah rori a si ta. Mai’ nulepa, unau suahpi, asilole miphun-pi hnenih cakuat a ngan tik khalah, asilole, ca pakhat khat a ngan tikah amai’ calai hman hna thiam loin miphun dang (kawlte, mirang, tvp) calai sawn hmangin ca a ngan, a kuat. Amai’ ttawng ih nganmi cabu, magazines, thuthang tvp thupi ah a neih loih ekhrutnak le thilsia funnak asilole cabuai khuhnak men ah a hmang. Amai’ hla sak a thiam lo. A sak paih lo. A zahpi. Amai’ Chin thuammawi vunhruh thlenthli cu sim lo, a neih hman a nei lo. A neiih hruhtu pawl sawn a sawisel. Chin Phunpi Ni (Chin National Day) ah maw nan neih. Keicu ka pianthar hlan lawngah laithuam ka rak hruh. Hi laithuam ahhin Pathian thinhengnak (the wrath of God) a um” ti’n sal thinlungput maksak thawn a cilbua a suakter. Cuti’n a aatnak le fel lonak cu a miphun nunphung, calai, biahla tvp zianghman ih a rel lonak in a langter. A faate khal mai’ ttawng, mai’ calai tvp thiam dingin le urhsun hna thiam dingin lamzin hruai hna a thiam hai lo.
Kiang le kap thlir thiam loin a duhduh in a tlawk buahbo men. Ttawngkam bawrhhlawh le ngaitu hna (ears) ih ngainuam lo le ngaimawi lo a kaa in a suakter ttheu. “Leitlun ah mifim an um lo, hitawk khal ah mifim pakhat hman an um lo” ti’n amah vek dingah mi a hmu thluh. Nunau pahnih khat a thlem aat theimi khal thil ttha lo a si ti’n phuhrung aw sawn loin pawrhawknak le uansuan awknak ah a hmang sawnih miaa a sinak cu a ngaitu pawlin an hmu fiang deuhdeuh. An mithmai cun an hnihsan vek nan “nang, miaa pa rori hi cu aw, zoso lo rinsan thei nawn ding, zoso lo upat thei nawn ding” ti’n an thinlung te’n an nautat, an hnihsan, an zohniam rero men. Amah hnakih upa le sinak sang tvp upat hna le ttihzah hna a thiam lo. An lakah a duhduh in a ttawng. A duhduh in hna a ttuan ih canghvaihnak a nei. Tohkham pek hna le kian hna a thiam lo. A aatnak cu hngalnak ih a vun bet thlang cun hringtu nulepa, suahpi unau, ram le miphun le rualpi ningzahnak hlir a si ko lo maw. Amah hnakih nauhak cu a duhduh in a kawk hai, nun a sim mai. Ziang hmanah a neih hai lo ruangah amah hnakih nauhakpawl khalin “Miaa pa” tiah hmin an pek. An thih tiang an upat thei lomi a si.
Insang thu ah kirsal in: nupi faate duhdawt cang le caan pek hna a thiam lo. Awkam thlum le phahniam aw te’n pawl hna a thiam hai lo. An hrang harsatnak tuar cu sim lo anmah hnen sawn ihsin eibar ding a bawh ttiottio. Nulepa nei lo ngakttah zangfahnak le duhdawtnak a nei lo. Mi rethei zawnzai le lamzin kap kutdawh zangfahnak le bawmduhnak a nei remrem lo. Amai’ pumpuarnak ding lawng ruatin khua a sa. Sungkhat unau suahpi, tthianrual sawmdawl hna a thiam lo. A tlaitluan deuh thaw in zukhmawm thawn a ciah aw. Phe a lek, rit thei sii a tham. A hmin ah “Ri cinn” ah tiih, a hmailah zalam tluan cu a pit ko. A thinheng caan ah a kiangkap ummi khenglekho in an tuar phah thluh. Uihli bangin puaihmun ah a pet ttheu ko nan, khawhar (mithi) inn ahcun hmuh ding a um dah lo. Zuu le sa inn le vedio zung tvp cu a thleng ringring, asinan, biakinn fehnak lamzin a thei lo.
Amai’ hrihruai pakhat khat in maksak deuh le cuanghlei deuhih kut thiamnak, thilti theinak, gifts le talents an neih tikah lungawipi sawn loin a iksik, a dodal, a relsai haiih siatsuah dingin (Lucifer bangin) lamttang a hawl. A lamttang pawl khal cu miaa le mifel lo ah a canter hai (miaa le mifel loih cantertu maw, cantermi so na si ve ding?). Eithup hmang lo pa cu eithup a puh, mittha pa cu mittha lo ah a can, mifel cu mifel lo ah a can, mifim cu amah vek miaa ah a can.
Amai’ hnattuan theimi parlawng ah a aungaw ih amai’ ttuanmi hna ttuanve lotu cu “Miaa” a ti. Midang hnattuanmi cu zianghman a si lo a ti san men. A relsia hai. Aipi le aite a neiih a phur cancan ah zaan laipi khal ah siseh, zinglam khawfingcat hrawng ah siseh, sun laiah siseh, midang ihthah tthat laiah siseh, hramlak “SE-HAL” men bangin a kuu, hla a sak ciamco mai ttheu. Ring ngaingai in a ttawng ciamco mai. Amai’ duhnak lawng thupi bikah a retih meeting ah midang dinhmun, sinak, duhnak le ruahnak cu zianghman lo men ah a ret, miaa le mifel lo ti fam cu a duhduh in rorel a hmangta lo maw!
Nunau man (value) a thei loih mi fanu, mi farnu, mi tunu cu a duhduh in puahcawk a tum. Miaa le mifel lo a si bangin, “Midang nunau tlunih ka nunrawng (sual) vekin keimai’ fanu, farnu, tunu tlunah ka tuhmi ci ka at leh sal thei” timi cu a thluak rangte neihmi in a ruat ban ta si lo. Lamzin khual tlawn caan khalah nunau zangfah ih kilkhawi cu sim lo, nunau loin tlei thei (um thei) ngaipi bangin “nunau an um maw, an tel maw. An um / tel ahcun kei cu ka phur lo. Nunau cu mi an hnaihnawk. Phurrit men an si. Zianghman le mi an bawm thei si lo” ti’n a sim ttheu. Cuti’n, nunau hrial a tum. A fanu, farnu le tunu hrangah siatnak lamzin sialtu mipa (ttapa, rualpi, pa) aa a si ko lo maw!
Amah hrangih thilttha tuahtu, bawm dahtu le lamzin sialsaktu hnenih lungawithu sim sal cu sim lo, dodaltu, iksiktu, relsiatu a si riangri. Mah hnakih upa, mifim le mithiam rualpi ih tuah hna a thiam lo. Mah hnakih upa khal phungphai thlu lo pi’n thuel a hmang. Ca a siar tikah midang hrangah a siar. Midang hrangah ca a ngan. Midang hrangah thusim a thiamzet.
A kauzawng ih hnattuan tum loin a bizawng ih hnattuan a tum ttheumi in thuruat sau thei lo miaa a sinak a langter. A kuai zomi rem tthat cu sim lo, a rem aw cia a kuaiter, a buaiter sawn. Rem awk lonak le theihtheim awk lonak um dingin lamttang hawl ih tawlrel a thiamzet. Cumi cu, fim le fel ruangah a si loih aat le fel lo ruang sawn ah timi a thei thiam aw si lo. Rualpi ttha pahnih lakah feh tahratin thusual tuah a thiamzet. Mittha, mifel, midang hua tahratin lamtang hawltu le tuahtu lamah ttangin thudik cu a phum hlo ve mai. Thusau ruat loin le kaupi’n ruat loin le zingawinak tthate’n nei hnai lo pi’n thubawhcahnak a tuah ttheu.
Fimthiamnak hi thupi ah a ret loih sum le pai thupi sawn ah retin a sukso ah a nolai caan a hmang ral. Cuti cun, miaa ti fam cu, sumpai malte a vun neih leh ve te’n a puarthau, a hngal, a duhduh in a tawng. “Leitlun hlawnthliri hi mittthep kar ah an hloral thei, asinan, fimnak cu a hlo thei lo” timi khal a ruahnak in a ruat ban loih Malaysia, Singapore, Australia, Canada, India, Thailand, Sweden, Denmark, US le ram dangdang lam pann in a feh. Sal hmanih tlak lomi ih pakan (plate), ekinn, thuamhnaw sawptu le nau umtu fang men ah amah le mah a tuah aw. Ram dang feh hi miphun hlohralnak a si ti a thei ban si lo. Ram dang feh hi vanram kai hnak hmanin a duh sawn. Cutluk ih miaa cu leitlun ah an suak nawn pei maw? Mifim mithiam timi (ram le miphun ka duhdawt titu) pawl hman an tlan hlo thluh mai ahcun miaa pa hrang ahcun miphun hrangih rinumnak cun hmun le ram a nei thei nawn lo a si cu maw. A cuih ka thin!
Maw-nang mipa aa le fel lo! Cu kel tete! Nangmah ruangah maw insang mawi le nuam, khawtlang mawi le nuam, Ram le miphun tthansonak a um thei lo. Leitlun ah rak suak lo lawlaw la Pathian, hringtu nulepa, suahpi unau, rualpi le miphun-pi lungawinak le tthansonak a si sawn ding nan. Tui na sinak cu zahpi na um tuk. Duh na nung lo tuk. Upat na tlak lo tuk. Rinsan na um lo tuk aw lawmmam. “Kei ih fapa neih le pulh tlung” an ti ttheu bangin na nu Chin in a lo ti ve pang pei. Ralring aw law, nang Mipa Aa le Fel Lo! By: Salai Zahau Caleb Laltinhrem
Suncaw Heu le Cang pal Cim
"Suncaw Heu le Cangpal Cim" timi cu Chinmi lo thlo kan pipu-nupa pawlih an hman ttheumi ttongtthimnak a si. Asancu hi tin a si: Lailam lo thlo nupa pawlin hnattuan thei hrih lomi an faate pawlcu loih an hruai tikah suncaw (rawl) ken sak cih a si ttheu. Nauhak pawl cu lo sungah cun an lek-an tawivak ih lo-cang-dawl cu an pal hmin (cim) ttheu. Curuangah an nu le pa pawlin - hnattuan bawm loih cang rak pal cimtu an faate pawl cu - "suncaw heu le cangpal cim", tiah an ko ttheu (Tthat hnemnak nei lotu tinak a si).
Na nulepa hrangih, Na fimnak le na thiamnak, Natik cu le caan, Na sum le pai, le Na duhdawtnak, Na pek lo a si ahcun, na nulepa in, "Suncaw heu le cangpal cim", an lo ti pang ding.
Na faa le hrangih, Na fimnak le na thiamnak, Na tik cu le caan, Na sum le pai, le
Na duhdawtnak, Na pek lo a si ahcun, a ling le a let in, na fa le pawlin, "Suncaw heu le cangpal cim", an lo ti pang ding.
Na pasal hrangih, Na fimnak le na thiamnak, Na tik cu le caan, Na sum le pai, le
Na duhdawtnak, Na pek lo a si ahcun, na pasal in, "Suncaw heu le cangpal cim", a lo ti pang ding.
Na nupi hrangih, Na fimnak le na thiamnak, Na tik cu le caan, Na sum le pai, le
Na duhdawtnak, Na pek lo a si ahcun, na nupi in, "Suncaw heu le cangpal cim", a lo ti pang ding.
Na fala mawi te hrangih, Na fimnak le na thiamnak, Na tikcu le caan, Na sum le pai, le Na duhdawtnak, Na pek lo a s iahcun, na fala in, "Ai haa!!! San tlai lo vaal le suncaw heu le cangpal cim", a lo ti pang ding.
Na tlangval ttha hrangih, Na fimnak le na thiamnak, Na tikcu le caan, Na sum le pai, le Na duhdawtnak, Na pek lo a si ahcun, na tlangval pa in, "Ai haa!!! Ka paisa cemter mentu le suncaw heu le cangpal cim", a lo ti pang ding.
By: Salai Bosco Mang
DUHDAWTMI MAI HNENIH CAKUAT
Duhdawtmi Mai, Na hnenah kei na “U” santlailo bikin tu na fala pek ihsin na hrangah thil tthahnem a si ding ti beiseinak thawn hi ca hi na siar dingah ka rak ngan. Tulai cu fala, tlangval lawng hman silo suakthuan le nupinu pacangpa zo hnu tiangin leitlun nuamcennak ah an tlan ti cu na theih ve he. Kan rin lo mi pawlin nupi pasal an neiih a rei hlanah an tthenawsal ti thu theih ding a tam tuk. Curuangah Mai, nangcu hi pawl vekin na si lo ding duhsaknak thawn ruahnak malte ka rak lo seu a si.
Ka nau, Innsungsang ti mi cu “a thupi tuk,” ti mi ttawngfang hmanhin a daih lo. Ziangah ti le minung kan san sungah Innsungsang dinhmunin kan caan kan hmang rei bik ruangah a si. Mi ziang maw zat cu nupi le pasal an neih hlan tiangcu nuam zetin harsatnak le buainak hi ziangvek a si ti hman an rak thei dah lo nan, nupi pasal an vun neih hnu an Innsungsang buainak, harsatnak le nuamawklonak ruangah thinpit vansangin nunman nei lo ah an ruataw, culawngsiloin a hrek cu mah le mah thataw tiangin an nunnak an cem ter. Mi ziang maw zat ve lala cu nauhak tet lai ihsin harsa, rethei le nulepai’ duhdawtnak hman tep dahlo, nun hi an hrangah cun a pak ii pak le a khat ii kha in an thei. Cuih nun man nei lo ih ruataw pawl lakah a hrek cun Innsungsang nuam an rundin thei ruangah a liam zo mi ih harsarnak hmuahhmuah cu hngilh in nun man nei le suah man nei in an run theiaw sal. Curuangah nangkhal Innsungsang nuam dinding na duh a si le tui na um dan le na hrilmi parah a tthumaw aw a si.
Na falat lai caanih na um dan ii zirin na Innsungsangah a rah na ei leh ding. Nupinu tampi cu an falat laiih fellonak in an ttih a hrut ter, an pasal hnenah an ttong duhmi a ttongngam ter lo, thik zet ttheu hmanhaisehla nun an sim ngam lo. A hrek cun hmai song cing ten an duhdawt zetmi an pasal cu zan vak lo dingin le siimtukih tlung nawn lo dingin an dil ttheu nan, daiten um men aw ka ra tlungsal hi… nangmah hman na fala hnahkhat sinak hman maw ii pek thei lo ti’n …, Innsungsang buainak hrampi ah cangin nupinu tampi cu mitthli thawn an caan an hmang a si. Sirawk in le man nei nawn ta lo, a va poi ve! Esau in rawl vawikhat einak men ah fapa upa sinak a zuar, mitthli thawn a pai hmaiah riahsiatnak langter hmanseh san a tlai nawn si lo. Curuangah tangka, sui le ngun ih lei theih lo mi na fala hnahkhat sinak kha vawikhat nuamnak hrang le na tlangval thinheng ding phang men ah a poi lo ti siang hram halh aw. Na hmai ahcun a thin a heng aw ter ding nan hmuh banlo a thinlung sungin cun “um…ka duh zawng nupi tlak rori” tin a lo ti rero a si. Hngilh aw hlah, a thinhengnak cu a rei hlanah a reh thei ding nan na fala hnah khat si nak cu thlanmual a thlen tiangin a lo ruk sak lan ta ding. Zum pang hlah, ka lo nei tengteng ding a lo ti khal le, nunau in nan ziaza ttha lo nan thuh thiam vekin mipa khalin nunau bum kan thiam ve. Mary tla kha fala thianghlim rak sihlahsehla cu”rundamtu Zisu’n” a pum a sang lo ding. “ Tlangval in fala thiang a tthit vekin,…Tlangval cu a fala par ih a lungawi vekin…”Isai.62:5.
Mai, mi lak na suakvak caanah na um daan, na ttongmi va ralring hramaw. Mipa hrek khatin hi ti’n an ti tthue mi cu, “fala in a lo hnihsan len biak ding a har lo, a lo biak hmai le capoh thungai ding a har lo, vawikhat feh tlang le lakphak dawr to tlang hnu cun a vawihnihnak cu a har nawn lo, a kut na kaih thei hnucun a liangih kuah a har nawn lo, a liangih na kuah thei hnu cun kheng sungsa,” tin an ti ttheu. Daithlang pangaw hlah, vawi khat te ti mi hi a thupi tuk lawmman. Na hnakih cak an tam tuk ruangah zanah nangmah lawngin lengsuak vak aw hlah. Vokpi suakin liamkuan ding mi a tlun, nunau suakin nau-pai thawn a ra tlung an ti ttheu mi kha hngilh hram hlah aw maw. Ca na ngan sual le correction pen a um, thil na ti bung pang hmanah hmunphiah le hmawmrutnak a um, a si-nan nuncan ziaza mawi lo ruangih hminsia le thangsia phiatnak tuahtu campani cu a um hrih lo. Curuangah na falat pek ihsin na sunlawi zia hi thei aw hram aw,”blank paper” vek so khaw na si. Na felnak in na pasal hmaiah mit hmaittha a lo pe ding. Mi zu va hmanin an nupi ding ah mifel an beisei ve a si.
Zin kapah par aw hlah, paparih mawinak le sunlawinak theilotu pawlin an lo pal kiak pang ding. Thingkung rop le phentu hnah nei lo par khalah fu hram aw hlah, zangfahnak neilotu saihlumin a lo ngah pang ding. Duhmi pakhat lawng nei aw hlah, pahnih khalin nei aw hlah, a lo duhtu kha duh aw, a lo duhsawntu kha duh aw, pahra neih hnakin a lo hngak taktak tu kha duh ve aw. Biaknak, rinnak, tumtahnak, miphun,le nunphung bangaw mi duh aw. Fimnak, thiamnak, lian le farah, le sinak tanaw tuk lo mi duh aw. Kum tanaw tuk mi khal a ttha lo. Na mit lawng khalin hawl aw hlah, na hna hmangaw. A cang thei a si le rualpi vekin kawm ta awla a ziaza, a tlinlonak(weaknesses), rawl a duh zawng, a ei thei lo mi le ziangvek dam lo nak(tt. Cancer, thithlum,tvp.) a nei ti pawl tla duh thu nan simawk hlanah nan theih cia aw thluh le a ttha sinsin. Nan sinak nan theih aw thluh veve hnu in kan tlinlonak pawl hi kan ngaithiam aw in kan thei aw thiam leh thei pei maw? Ti’n thutaw le thulu ruat fel ta in thu botsat aw maw.
Mipa ttongtam cu tilung nal vek an si. Mipa ttong rang cu an kut a rang ve. Mipa samsen cu pasal hrangih ttha an mal. Rit theih thamtu cun ziang dang hmuahhmuah(innsungsang ih thil ttul mi) hnakin a thinlung a duhdawt a si. Mah le mah kilkhawi aw thei lo tu cun a Innsungsang a kilkhawitheilo ding. Zan vak tammipa cu zinkap Uico in an baihat. Nunau in an ziaza tthalo an thuh thiam vekin mipa khalin nunau bum an thiam ve. Calngolh zaten thurawn an tlak thluh lo. Ca thiam zaten an fim thluh lo. Tlakrawh Innpi sungih itthat thei lo hnakin Di Innsungih mangman a ttha sawn.
Duhdawtmi ka nau, na parmawinak le na hmuinak kha thothe, kawngsang le phengphe-help hrangah siangaw hlah maw. Thulu le thutaw ruat fel ta loin pasal neih cu siaraw an tam sal ruangah a lo duh lo tu le na duh lo mi cu na neih lo a ttha sawn. Alian le mawi ruangkhalah nei aw hlah. Rualpi forh ruang men khalah pasal nei pang aw hlah. thinnat ruangah le mi pakhat khat phirsit duh ruangkhalah pasal nei aw hlah.na rualpi pakhat khat pasal a neih mi daw in neihve mei tum cuang aw hlah. Awlsaam tukih ka lo duh ti tucun harsa loin ka lo duh nawn lo an ti ttheu. Cuvekin awlsaam tukih neihawk cu a reihlanah an tthenaw sal ve ttheu. Lovah sualin kumkhat daih, neihawk sualin sansung thawngtlak, biaknak sualin kumkhaw sirawk an ti ttheu vekin na sansung nuamawknak ding lo beisei saknak thawn hi ca hmangin kei na “U” in ruahnak ka rak lo pekmi hi zangfahten thupiah ii ngaisak hram aw maw…Damten aw…By: Salai Taisun D. Lallianhre Senpiang
CHIN MI MAKSAK TTAWNGKAM
1. Minung hmai le Pathian hmaiah rinumnak hi Pathian thlawsuah conak a si. Pu Suiluai.
2. Sunmang nei lomi cu rinsan an tlak lo. An fumfe lo ding ruangah. Salai Zahau Caleb Laltinhrem
3. Hlawhtlinnak kan duh ngaingai ahcun zohnen khalin kan zir thiam a thupi. Pu Suiluai.
4. Fala tlangval duhdawtnak khal a thupi bik lo, khat le khat theihthiam awknak lungput hi a thupi bik sawn. Mai Daisy Thang
5. Nupi pasal dingah thluak rori’n ruat fel ih hril ding a si. Salai Philip Mangoolian
6. Kan nauhak tet lai ihsin kan paihmi kha taima zetin hlawhtling ding rori’n kan zuam a ttul. Pu Suiluai
7. Mai’ tawntaihnak sung ihsin zamrang zetih a tho theitu mino cu mi tthangso an si ding. Rev. Mike Zungceu
8. Mai’ thu lawnglawng ih na duhtawk men ttheu a si le, rual pawl ding na nei mal deuhdeuh ding. Salai Kawllian
9. Raltthatnak cu thutik ttan ngam le mai’ ti ding le ttuanvo ttuan ruangih ziangkim tuar ngamnak hi a si. Salai Thanduailo
10. Tuar ngamnak a neilotui’ hmaiah lamzin awng a um lo. Salai Sanglianthang
11. Calai cu miphun hnuk (nunnak) a si. Salai Caleb Zahau Laltinhrem
12. Na hnenih mi thusia simtu cu midang hnenah na thusia an va sim ve thotho ding. Rev. Runcungmang
Lawrkhawmtu: Salai Sawnset Malsawmsang
Lungrualnak le Thluasuah
Thuhmaihruai : Lungrualnak cu thluasuah ngahnak a si. Mirang ttongfim ah, "Lungrual cu cahnak" ti'n a um. A sim duhmi cu, kan lungrual asile kan hnattuannak ah kan cak dingih hlawhtlinnak kan ngah ding tinak a si. Culawng si loin, lungrualnak a um ahcun satan ih bumnak le thlemnak, hnaihnoknak le sualforhnak a phunphun sung ihsin luatnak le humhimnak kan ngah ding.
Lungrualnak ih sunlawizia: Saam ngantu in, "Pathian minung pawl unau bangin hmunkhat ih um tlang hi a ttha in a va nuam so" a ti (Saam 133:1). Tahtthimnak a langter: "Aaron ih lu ihsin a khahmul le a korfual hngawng tiang a luangmi olif hriak sunglawi bangtuk a si" a ti. Puithiam saang Aaron in hmun thianghlimbik ih a luhzik tinte'n olif siiti a burh awkta ringring a ttul. Culawngah Pathian hmai ah thianhlimnak a nei dingih a raithawinak tla cosaan a si ding. Cuvekin kan lakih lungrualnak a um lawngah kan hnattuannak thluasuah in pe ding.
Lei thluasuah le Van thluasuah donnak: Lungrualnak cu leitlun thluasuah le vanlam thluasuah kan conak ding a si. Saam ngantu in, lungrualnak cu Hermon tlangih daitla thawn a tahtthim. A sim duhmi cu Hermon tlang hi Palestine ram ih tlang saangbik a si. Kum tluan in tlangzim ah vur a tla. Cuih vur tikhal a zup ih a luan tikah, Israel ram ih tiva tumbik Jordan tivapi ih dawhhna ah a cangih, Galilee tili ih dawhhna khal a si fawn. Mipi pumcawmnak ah lo theih lo ih a ttulmi tidai khopkham ih petu leitlun thluasuah a phunphun an ngahnak a si. Cuvekin, lungrualnak cu kan miphun a kilkip: fimthiamnak, harhdamnak, le pursum leilawnnak ah tthansonak a suahpitu a si. Zion tlang tahtthimnak cun thlaraulam thluasuah a khihhmuh. Lungrualnak a um lawngah mipi sungah hnangamnak, remdaihnak le thlarau nun tthanlen pitlinnak taktak a um thei ding. Israel mi in, "Bawipa in Zion ihsin lo thluasuah seh" an ti ttheu.
Saduhthah le Lungthlitum Tlinhsuah theinak: Lungrualnak cu miphunpi tthansonak hrangah tumtahmi hluhsuah theinak tawhfung a si. Mipakhat cu ziangvekin fimthiamnak nei in cak hmansehla amah lawng cun thil thupi a ti thei lo ding. Thil maksak vun ttuan ding ngaingai ahcun mi tampi ttanrual a ttul. Tumtahnak bangrep a neimi mibur in thinlung hmunkhat nei in an fimthiamnak, an neihsiah le an thazaang an bur khawm tikah pakhat lawng ih tithei lomi hnattuan tumpi an ttuan thei ih tthansonak a suahpi thei. Hruaitu maksak Nehemiah in Pathian rinsan in, "Khuapi kulhnak phardawl cu dinsaal uhsila kan thangsiatnak hi rehter uhsi!" ti'n mipi tha a peek tikah, mipi an lung a rual ih, "Tho uhsila din saal uhsi," an ti. A tim an tuah ih hnattuan cu an thok lohli [Neh. 2:17-18]. Cuticun an hnattuan cu caan tawite sungah an ttheh. Kan lung a rual ahcun ziangkim ah hlawhtlinnak kan ngah ding.
Lungrualnak cu Donehnak: Leitlun cu harsatnak ram a si bangin kan duh lo cingin dokalhnak kan tawng ttheu. Rinlopi in harsat buainak in in nuai ttheu. Cuvek tikcu caan ah lungrualnak a thupizet. Israel pawl Canaan ram pan ih an fehlai ah veikhat cu Amalek raal pawl thawn an tong aw. Cutikah, an hruaitu Moses in Josuah hnenah, 'Kanmah lakih mihrekkhat hril awla, Amalek pawl va do dingah feh aw. Kei cu tlang parah ka ding pei ih Pathian ih i peekmi kianghrol hi ka thlir ding," a ti. Moses ih fial bangtukin Josuah in a tuah ih Amalek pawl do dingah a feh. Cule Moses, Aaron le Hur cu tlang parah an kai. Moses in a baan a thlir sung pohpoh cu Israel mi pawl in an raal an neh vingvo. Asinan a baan a tthum tik ahcun Amalek mi pawl in an rak neh deuh ttheu. Cun Moses cu a baangzet, a baan tla a zawngih Aaron le Hur in lungto an laak ih an toter. Anih pahnih in Moses ih baan cu an thlir bawm. Zaanlam nitlak tiang a baan cu an thlir sak ringring. Curuangah Amalek pawl cu Josuah in a neh ttheh [Suah. 17:8-16]. Kannih tla kan lung a rual asile kan hnattuannak ah in hnaihnoktu dokalhnak cu Pathian huham in olte'n kan neh thei ve ding.
Thunetnak: Hruaitu in a tumtah hlawhtling dingah "Lungrualnak cu a ttha, a nuam ih a rahsuah cu hlawhtlinnak thluasuah a si," timi a theih ih a nunpi a ttul. Lungrualnak a um lo ahcun buainak le sunralnak a suak ttheu. Lungrualnak a um ahcun lungawinak le thathawhnak a um ih hnattuan hlawhtlinnak a si. Hruaitu in miphun hrangah tumtahnak thar le ttha a nei thei dingih kut ong zom aw in hnattuan tlang theinak a um ding. Cuticun tumtahmi ah hlawhtlinnak a um dingih leithluasuah vanthluasuah dongin kan tthangso ding. By: Rev. Runcungmang
Chin Kum Thar Puai
Thuhmaihruai: Chin kum thar puai hi Chin-mi phun le hnam cio in mah le kawh daan cio kan nei. A hrek in Fangeer (Zahau, Sim, Hlawnceu,tvp), Tho (Thantlaang, Hakha, Khualsim lam …), Dawng Pui (Zanniat lam …), Khuado (Tedim …) tvp pawl in a phunphun in kan ko. Hi tawk ca sung ih ka taarlang duhmi cu kan Chin-mi huap in hi Chin kum thar puai kan tuah tikah ziang ti’n kan ko ding? Kan pupa pawl in ziangruangah hi puai hi an rak tuah timi an tuah duh sannak ngaingai kan theih asile ziangti in puai hmin kan ko ding tihi kan lung in fiangter ding ti ruahsannak ka nei. Hi ca sungah faangeer tiih a ko tu Phunhnam sungin ka si ruangah faangeer ti’n hmun tampi ah ka ngan ding ih a ruah zia in thiam sak hram uh. Faangeer timi cu ziang a si? Ziangruangah kan pupa pawl in an rak tuah? Khui tik ah an rak tuah ih ziang ti’n an tuah? Tui' san ah teh ziangah kan pehzawm a ttul? Chin kum thar puai kan ti le teh a sual maw? timi pawl hi hi ca sungah ruat tlang ding ah ka nganmi a si. 1. Ziangti in Puai hmin kan ko ding?: Tulai ih kan buai bik theumi cu Chin-mi zate huap in hi puai hi kan tuah ding kan ti tik ah zo miphun ih kawh daan in puai kan tuah ding tiah kan buai. Buai ding mawi zet khal a si ko. Thuthimnak ah Falam ka um lai ah faangeer puai miphun zate huap in townhall ah kan tuah ding kan ti tin te’n cozah zunglam in thu a rami cu "Khua Do Puai" tiah ca nan tar pei ti a si ringring. Cuih catlaang taarmi ka vun ruah sal tin te’n, ka lung sung ih a hung suakmi cu Chinmi kan sungah new colonialism timi midang miphun va control, mai’ kuttang ih va ret duhnak kaih hruai awknak in kan upa pawl in in fehpi silo sawm ti ka hmu. Ziangruangah Falam le Hakha lam hrang ih sullam a nei lomi hmin cu hi puai hmin ah kan taar ciamco a ttul? Midang sal ih tuah a tha lo kan ti ih ziangah kan mah le mah zunglam ah thu neihnak kan nei pam tiah kan unau miphun dang ih ttawng cu kan mai ttawng in kan va neh tum? A hmangtu pawl in teh ziangruangah hman ding ah kan lung a rak kim ve thiam? Kan Chinmi miphun zate hrangih sullam neimi ttawng a um lo maw? Mah le hnam cio ih hi puai kan tuah ding ahcun mah le kawh daan cio ih hman a ttha ko. Asinan, miphun tam deuh huap ih puai kan tuah ding a si ahcun mah le kawh daan cio hmin hi thupit ter loin pumkhat in si tertu hmin kan hril sawn a ttul. Faangeer puai cu Chinmi kan pupa pawl ih an kum caang relnak a si. A tanglam ih nambat palinak ah fiang deuh in ka tar lang bet ding. Curuangah kan Chinmi miphun zapi huap ih puai kan tuah ding a si a cun, "Chin Kum Thar Puai" tiah kan ti a si ahcun kan pupa pawl ih tuah duh sannak khal a huap ih Chinmi kan zate hrang khal ah a huap biktu hmin a si ding tihi ka taarlang duh. 2. "Faangeer" timi cu ziang a si?: "Faangeer" timi cu "Faang" le "Eer" timi ttawngfang pahnih kawm awmi a si ih kan pilepu pawl in "laifaang" a tlor mikhi "laisang" ah an tuah ih cu cu faang kan eer tiah an ti. Mi hrekkhat cun laifaang si loin faangcang tlor khal in an tuah. Asinan laifaang tlor hi an hmang tam bik. An tuah daan phunhnih in a um. Pakhat cu killi nei in an fun ih cucu sangpi an ti. A dang pakhat cu a pum sawl te khap khat can lai in an tuah ih zawlrit tiah an ti. Laisaang cu laifaang tlor lawng in tuahmi le bante thawn sum sungah nel aw zet ding in phom ih tuahmi tin a um. Cu ti in lailam ah laifaang tlormi, saang ih an tuah tikah faang kan eer tiah an ti ih cucu a tawi zawng in faangeer tiah an ti. 3. Faangeer puai cu khuitikah an tuah?: Faangeer Puai cu lo rawl an laak ttheh hnu September thlalai hnu ih thlathul (fullmoon) hmaisa bik ah an tuah. Curuangah September thlalai in October thlalai tiang khi kan pupa pawl in faanger thla tiah an ko. Lorawl laak ti tikah thlairawl si loin fur ih ciinmi laifang, faangcang le vainim laak thehnu ah an tuahmi a si. Cuih rawllak khawm cu kan pupa ttawng cun rawllu pet (harvest) tiah an ti. Rawllu pet lak ttheh hnu September thla lai in October thla lai hrawng ah faangeer puai cu rak tuah a si. 4. Ziangruangah faanger puai an tuah?:Kan pupa pawl in faanger puai an tuah duh sannak thu paruk in tarlang ka duh. 4.1 Kum caang relnak: Faangeer puai hi kan pupa pawl ih an kum caang relnak a si. Kum caang rel timi cu kum khat a kim tiih kum an siarnak a si. Curuangah kan pupa pawl cun an faate khi faanger puai hlaan ih ni ziat, thlaziat suak khal asile faanger puai an thlen cun an faate ih kum khi kum khat a kim tiah an siar cih mei. 4.2 Lungawi thusimnak: Faanger puai hi kan pupa pawl in an biakmi khuazing Pathian hnen ah lungawi thu an simnak caan a si. Kan Chin thuhla tthazet in in zingzawi saktu Rev. Thangtinsum in Keimah Khawte Fa (1999) timi a cauk sungah faangeer ih "a ni hmaisa bik ah pacang pawl in mual rawn ah vok an that ih mual tlang sun tiah an ti (p. 85)," tiah a ngan. Cu theh in thla an cam ih khawzing Pathian hnenah kum pi kum khat sung lam a hruainak le an lo rawl a thlawsuahnak parah lungawi thu an sim. 4.3 Thluasuah dilnak: Faanger puai an tuah tikah a ra lai dingmi kum hrang khal ah an thlacamnak a si. Kan pipu pawl in cui kum ih naute suakmi hmuahhmuah kha khua bawi inn ah an feh pi ih khua bawipa in thlacamnak a rak neih sak. Cucu nau lam coih tiah an ti. A tlun ih ka ngan zo bang in kan pupa pawl in mual tang ih thla an cam tikah kum hlun par ih lungawi thu an sim lawng si loin kum thar khal ah Khuazing Pathian ih lamhruainak le thuasuah dil in thla an cam. 4.4. Khuasia pawl an dawinak: Faanger a kim cun kan pupa pawl in kum hlun a cem zo, kum thar a thok zo an tiih khuasia khuavang pawl an dawi. Ziangti'n an dawi ti le Rev. Thangtinsum cun hi ti’n a ngan: Faanger puai ih a ni hnihnak cu Nipi ni an ti ih mithi thlarau pawl khal an hung leeng ve ti in an ruat ih an hrangah laizuu tla an rak ret sak. Cun pacang pawl in mithi hla an rak sak. Zaan ah Lente Belrua (hlamphei) sungah faar an vang. Cun an kut in far an vaang ih inn sung, inn leeng le inn tang pawl ah khuasia pawl an um ding tiih an ruahnak pohpoh kha an nawk ciamco ih "Tlangrai, rirai e, suak uh law, kum thar ah nan um thei nawn lo" ti in an au ih mithal tla an kap ih an dawi (TTS, 199:85). 4.5. Rawl thar tawmawknak: Faanger puai cu milian le farah thleidannak um lo in rawl thar an ttawmawknak a si. Kan pupa pawl in puai a phunphun an tuah tikah a tam sawn ahcun milian le mifarah thleidaan awknak a rak tamzet. Mifarah pawl le khuangcawi thei lo pawl tla cu zuu an in hman ah inn sungah tonak an ngah lo ih inn leeng ah zuu an rak zawh. Asinan faanger puai ahcun milian ee, mifarah ee, khuangcawi thei ee thei lo ee ti um loin an zate in bangraan theh in rawl an tawm aw ih zuu thaw thaw khal an in tlang. Cumi in an thinlung hmun khat ah a tawn hngai ih dudawtnak le pum khat sinak a suah ter sin. 4.6 Leen khawm awknak: Faanger puai ih a nawm hleicetnak cu suunah sang heh tiah an deng ih zaan a kim cun tlangval hmuahhmuah cu fala umnak inn ah zaan vaar leen khawm awknak an nei. Cucu kan pupa pawl in cawitawm kai tiah an ti. Cui cawitawm kai cu inn khat lawng ah si cuang loin fala umnak inn tinah a burbur in zaan vaar te in nawmnak a phunphun an tuah. Khuang le tipmawng an tum in hla tthattha an seh aw. Cumi in nelawknak, duhdawtawknak le tanrualnak an kar lak ah a suah ter sinsin. 5. Kan pupa pawl ih faanger tuah daan in ziang kan zir thei? 5.1. Khuazing Pathian tel lo in puai an tuah lo: A tlunlam ih ka tar lang zo bang in Khuazing an Pathian hnen ah lungawi thu an sim ih a ra lai dingmi caan hrang khal thlawsuah an dil a si. Tui san ih faangeer puai kan tuah tikah Pathian biaknak tel loin nawmnak lawnglawng ruat in kan tuah pang sahcun kan pupa pawl ih faanger puai tuah duhsannak kan tthelh ding a si. 5.2. Nelawknak letanrualnak ah an hmang: Kan pupa pawl in faanger an tuah tikah pakhat le khat nelawknak le thuttha hla ttha ruah awknak an nei ih ttanrualnak ah an hmang. Cu bang in tuisan khal ah faangeer puai kan tuah tik ah phun le hnam, milian le mifarah thleidanawknak um loin Chinmi kan sinak ah le Jesuh Khrih ruangpum ih taksa tthen kan sinak sawn hi thupi ah re in pawlkawm aw ding kan si. Pumkhat sakhat kan si ruangah kan thinlung cu midang zawnruahnak le miphun tthansonak hrang ruat in faangeer puai kan tuah tlaang ding kan si. 5.3. Chin nunphung sim zirh awknak ah an hmang: Kan pupa pawl cu ca an thiam lo nan an nunphung hlo lo ding ah a kilkhawi daan an thiamzet. An kilkhawidaan cu zaan an lennak fala inn ah an mah rori in lai hla mawimawi an sak ih nun caan ziaza tthattha khal upa thu theitu pawl in an sim an zirh. Cun, lehnak nawmnak phunphun khal an tuah tikah mino pawl in an cawng cihmei ih cu ti’n an nunphung an kilkhawi vivo. Cuvek tthiamthiam in tuisan ah faangeer kan tuah tikah kan laihla mawi pawl, kan lam pawl le kan laithil phunphun hi kan langh ter sinsin a ttul. Cu ti’n Pathian in nunphung neimi le, thu le hla a neimi miphun pakhat ih in sersiamnak cu sankhat hnu sankhat a hmun vivo ding a si. Thunetnak: Faanger puai hi Chinmi kan sinak langhtertu nun phung tthazetmi a si. Kan pupa pawl ih kum caang relnak a si ih rawl thar an lawmnak le kum thar an hmuahnak puai a si tiah a tawizawng cun kan ti thei. Cu tiih faangeer puai an tuah tikah Khuazing Pathian hnen ah kum hlun sungih a thluasuah zomi par ah lungawi thu an sim ih kum thar hrang khal ah thluasuah an dil. Cuih tlunah faangeer puai an tuahnak thawng in khuapi vaangpi ti in duhdawtawknak le ttanrualnak a suah ter sinsin. Kan tawng le hi kan pupa nunphung tthazetmi hi ttha te in kan kil lo ih kan thih ter ah cun a rei hlan ah nunphung nei lomi miphun hlo kan si ding. Curuangah, kan nunphung tha zetmi pawl hlo lo ding ah kan Chin Kum Thar puai ah hi’n kan Chin hla, kan Chin lam le kan nunphung pawl a cang thei tawk ih langhter kan zuam bet ding a thupi ngaingai. Cuti’n kan nunphung ttha te ih kan kil khawi theinak dingah le pumkhat te ih kan ttanrual sinsin theinak dingah "Chin Kum Thar puai" hi tuah zuam sin uh si. By: Sannothuan
Ziang ruangah in Kawk
Zingkhat cu ka venghnen pawl pal dingin ka suak ih, innsang pakhat tei sangka ka king zik zawngah “Ziang ruangah in kawk, na ning a zak lo maw, mi zee ah maw in neih, maimai. Na sa ka lo thek sak theh ding so khaw, hnattuan cu ka hawl ko si, ka hmu thei lo a si hi” tiah inn tekpa bik ttawng cu ka theiih, an nu khal a duai ce lo, “Bek a si cu, na ning hman zak lo, kan neihawk ihsin hna ttha ten na tuan khal ka thei lo. Ka sungkhat pawl bawmnak in a si kan nun, na ninghman zak lo, cu tiih in ti ve cu, lo tthen sehla maw, an tam tuk, nang lawng an um lo” a rak ti ve, “Ka ttuan paih zawng ka hmu lo a si hi, hmu sehla, nangih fial rero ka ttul lo ding, na duh le suak” ti phah in phar ring zetih a cum ih, kei khal leng lo in, ka tlun san hai.
Minung kan nunnak ah, hnatuan cuu kan hung si cun, nulepa, ulenau, nupi nei le phei cu kan hnattuan ding hi in duh sakin, ttuanlo ih kan um hi an phang. A hleice in kan Chin-mi lakih ka hmuhmi tamzet cu, mi zee cu kan um lo nan, ramleng um kan unau pawl hnenah sumpai kan cahih, ramleng suak lo pawl cun hnattuanih mi hnuaiih kuun hnakin, ramleng um unau pawl hnenih mitthli tlakawk ter ih um kan hmang zet. Refugee siauhin kan can kan hmang ih, a hrek Bible tlawng ah an ti, a hrek Malaysia, India ah an ti. Hmansehla kan thlennak ah a tam sawn cu hlawhtlinnak hnakin, kel hman awhlo ih um kan tamzet. Curuangah, “Hnattuanaw, tuan aw..” tiin kan kawk aw tam zet ttheu.
Hmansehla, a parih innsangpa bik ttawngkam khi kei cun ka ruat, a ttawngkam khi a diknak a um ko, ziangah tile, a pakhatnak ah a zee lo, a pahnihnak ah a duhmi a hmu lo. Ziangah, minung cu kan duhzawng lo ttuan a har si, a dikzet nan, khatlam ih a theih lomi cu, a duhzawng ttuan dingin a sinak a thei awk lo, thiamnak ngaingai a neih khal ka zum lo ih, a phu lomi hna a hawl in ka thei.
Kan Chin-mi tamzet cu, kan faa le tlawng an awng takah, tiin tlawng kan kai awk ter ciamcoih, a ziangziang buaih simaw cu an ngah ko nan, anmah ah thiamnak (Skills) a um lo, cumi cu kan theihpi loih, anmah khalin theih an tum lo, Buaihngah pakhat cun hnasang a beisei mai, cumi cu thil ttha lo lawlaw a si. Thiamnak nei fawn lo, tangdawrh nun nei lo cun, ziangtin maw hnatuan duhmi a neih thiam ngaingai ding. Mi khalin an ttuan thei si ti men in a ngah lo. Anmah ah thiamnak hleice an neih a tulih, cuih an thiamnak hmangin an duhmi an ttuan thei sawn ding. Sunmang an neih tengteng a ttul.
Buaih a thupi lo ka ti lo, hmansehla anmah in an phulo cingin buaih ngahter cu a dikbik in ka hmu fawn lo. Cumi hnakin, anmai paih zawng ttuan thei dingin an paih zawng lamzinah fehter lohli hi miphun le hnam cangkang pawl tuah dan a si sawn. Mah ah zianghman um lo ko tuahtu cu nulepa, ulenau hi an si ttheu. Ka hmuh cin, hnam cangkang pawl cu, ka hnakih fim lo an tamzet nan, an thiam sunah ziang ti zawng hman in ka tluk lo. Ziangah tile, an paih zawng kha thiam ko an tuah, ttuan hmaisa sawn ih, cumi cun hna hmu lo a um ter dah lo.
Khuitawl ram le hmun kan va thlen khalah, mithiam (skill person) in hnattuan a duhzawng a hmu lo timi a um dah lo, hna in a hawl sawn. Cuih hna in mi a hawl sawnnak ding ahcun kan paih zawng le duhzawng cu a tikcu laiih kan zir thiam hmaisak a thupi zet. Kum cang zet fawn siih, thiamnak ngaingai nei lotu si khi ningzah ah neih ding a si. Cumi ningzah ih kan neih thei lo ahcun minung tiih kawhtlak kan si kem maw?
Curuangah, Ziang ruangah in kawk? Kawk ka ttul lo, Kawk khal ka cuu lo, ka paih zawng hna ka hmu hrih lo a si hi, kan ti sung ahcun, kan paih zawng hna in in hawl dah fawn lo ding. Curuangah, kan Chinmi in hmailam kan caan hrangih thupi zet cu, “Ziangmi ha maw, ka fahniangin a paih zawng, ziangmi ha a duh zawng” timi ruat phahin um sehla cu, ziangtik hmanah, “Ziang hna hawl lo tiih in kawk, ziang ruangah in kawk” timi ttawngkam a mal vivo ding nan. By: Hniangsinpa
CHIN MINO HRANG KA RUAH VE MI
Hmunkip ramkip ih um Chin mil sa pawl hi Ram Hruaitu Kutkaih hmangin nan kut ka lo kai hai. Nan umnak hmuncio le nan ttuan nan thamnak ah hlawhtling hram uh.Hi cahran hi kannih Chin mipi pawl hrangah a tha ding ti ruahnak thawn ka run ngan.
Unau Chin miphun pawl,Kan nih Chin ti mi miphun hi atu ahcun leilung tlun piin in thei zo ih curuangah kanmah in kan miphun hrangah ziangtin hna kan ttuan thei pei. Midang pawl in Chin timi cu miphun pakhat a si ti lawng si loin Chinmi pawl cun nunphung tthattha an nei Lamm (Traditional Dance), hnipuan pawl le zoh thimtlak an si ti tiang ih in thei bet hai seh la a ttha sinsin ding tiah ka zum.Chinmi hi mi vanttha kan si. Ziangahtile a liamcia kum100 hrawng hrang ahcun khawzing biak in Pathian kan rak thei lo. Sihmansehla, atu ahcun Pathian lamhruainak ruangah a tam sawn cu Khrihfa kan si. Pathian kan zumnak tla kum 100 a lan curco zo. Pathian kan theih hlan ah khaw khat le khaw khat ral cai aw ciam co in kan rak um. Atu sun ahcun Unau za kan sinak hi kan thei aw vivo.A hleice in kan nih Chinmi pawl cu Thuamhnaw mawi zetzet neimi kan si. Kan tak sa khal miphun dang pawl hnak in niam ciamco le dum ciam co tla kan si lo. Pathian in zaraan zet in in sersiam in ka hmu. Cu tluk ih midang hnak ih niam cuang lomi kan nih Chinmi pawl in teh mi an si zatmi an neih zatmi an thlen zat le mi an ti thei zat pawl cu kan ti thei ve lo ding maw. Curuangah Chinmi pawl, Chinram le kan miphun a tthanso theinak dingah tthangthar mino pawl in ttuan vo tam pi kan nei. Atu nai te ih Myanmarram sung (San daah piah) Kawl Pathian pawl ziin an zawh ciam co lai ah khan U. S. A. Washington DC, White House hmai ah kan Chinmi pawl San daah an piah ve ih cu nah ah mirang pawl tam pi in an ra din pi ve ih a hrek mirang pawl ih mithmai tla cu an mitthli a hal thluh. Chin mino te te pawl cahnah rang per te te kai in ni sa lak ih an ding rero a hmutu hrang ahcun thinnat lo ngaihnak a um lo. Cu tiih an Sandaahpiahnak ah cu ttuanvo nei mirang pakhat a ra ih "Zangfah te’n nan hnen ah thu ka lo sim thei pei maw " tiah a ti. A simmi cu "Atu nan nih Burmese pawl ih hmailam cu nanmah mino pawl ih kut sungah a um,Ttang hrih uh tha thum hlah uh" ti lawng a ttawng, a dang a ttawng thei lo. Mino tete a zoh ih a mitthli hal phahin a ttum. Himi hi kannih Chin mino pawlin na pin kan ruat a ttul tiah nan ruat cio lo maw? A pakhatnak ah kan nih Chin mino pawl in ziangtin kan Ram le miphun hrangah hna kan ttuan ding? Kan Chin miphun hlo lo dingin kan kilkhawi a ttul. Kan miphun a hloh lonak ding ahcun kan nunphung kan theih a ttul, Kan nungphun kan theihnak ding ah kan ttawng thiam a tt ul, Kan ttawng thiamnak ding ah kan miphun duhdawt ih kan ttawng zahpi loin kan ttawng kan hman a ttul. Cuti lo cun Chinmi kan tthangso thei lo ding tiah ka ruat. Chin ttawng thiam loin Chin lungput neih ding cu a harzetmi thil a si. Pupa ttawng tthim ah " A hmul a bang awmi va pawl hmun khat ah an to" an ti bang in Chin ttawng kan thiam ahcun Chinmi lak ah kan tel thei ringring ding. Cuvek in Chinmi nih leitlun sinak kan tluk thei venak dingah miphun dang pawl hnenih fimnak hi kan zir kan thiam ve a ttul ti’n ka hmu. Atu ah Chinram ah a tamsawn kan nulepa kkan pilepu pawl cu tuhmui le naamtawng hmangin pum an cawm. Ramdang ahcun aircon tangah cafung le catlaap le computer thawn an pum cawmnak an hawl. Atu san tiang hmanah Chinram ah cu mei lo in caan kan hmang hrih. Curuangah Chin mino pawl in Miphun dang pawl ih fimnak kan zir ih cuih fimnak cu kan miphun tthansonak hrangah kan hmanthiam a ttul.
Thunet nak: A tlunlam ih ka ngan vek in miphun hi "CHIN" tiah in thei ttheh zo. Curuangah Chin mino pawlin a tthami kan nunphung kilkhawi phah in le midang pawl ih fimnak lak thiam in hmailam ah ke kan kar ahcun miphun hlo lo in le tthansonak kan pan ko ding tiah Chin mino pawl le Ram Hruaitu Kutkaih siartu hnenah ka lo sim / forh / sawm duh a si. By: Justin Sang H Thang (US)
KAN NUN THLALANG HRANGAH
Thli cu kan mit in kan hmu thei lo nan kan thawthawtmi le thil a ti cangmi tvp hmangin thil a um rori ti cu ralttha zetin kan sim ngam cio. Cu vek thotho in Satan khal zohman in kan hmu dah lo nan a hnattuannak le Bible ca hmangin aum rori ti cu el theih lo Pathian thu a si. Satan ih hmin san tampi um lakah a hrek cu, " mi huatu, mi zuar thlaitu, mi dodaltu" tvp tla an si. Satan cu van ihsin dawi a si hlan ahcun Lucifer tiih kawh a rak si. Lusifer ih san cu "Deirel Arsi" ti khalin a theih. Satan hi sualnak ziangkipih thawknak khal a si. Zumtui' kan niti'n nun khalah Satan ih ziaza le cangvaih dan vekih kan rak nun caan a tampi thei. A hnuailamih Satan ziaza hrekkhat hi kan nitin nunah hmuh ding a um maw ti kan cekawk tlang dingah ka duh.
Mi a dodal : Keimah ti thinlung neitu umnak hmun ii kipah buainak le remawk lonak a um ringring. Hi thinlung cun lungrual lonak ah mi a thlen lawng si lo'n tthekdarhnak lam zinah mi a hruai lut ttheu. Lungrualnak hi hruai mi'n hruaitui' thu ngai lo'n a dokalh sung cu, "ttanrual cu cahnak" timi hi an hmang thei dah lo ding. Dodaltu le relsiatu an tam tikah hruaitu in phurtakin pawlkawm sungah hna an ttuan thei ttheu lo. Hruaitu dik le ttha dodaltu cu aat raltthat a si. Feipi zum na sit ngah le Feipi in na ke a lo sawh ngah tikah a ziang ti zawng khalin Feipi hnakin na ke a na sawn ringring ding. Hruaitu ttha le dik dodaltu pawl cu an tlaknak khal a sang lawng si lo'n an nun khal an cann phah ttheu. Lucifer khal mai’ dinhmun ah duhtawk aw niakno men loin a tlunih um sinak sangsawnmi, Pathian ih dinhmun le sinak a dawt ruangah kan pi le pu in, " tthahnem ngai ih pam sinn tawng" an rak ti ttheu bangin van ihsin dawi suak a si. Lucifer vek si loin David vekin Pathian ih cawisannak hngaktu si kan duh sawn pei uh.
Lamttang a hawl : Mi pitling hrihlo le thilung tthalo neitu pawl cun an beiseimi dinhmun an ngah lo tikah hruaitu tlingmi ih ral ah an cang. Adokalh zawngin an um. Hruaitu an doneh thei lo le hruaimi pawl lakah lamttang hawlin a phunphun in hna an ttuan ttheu. Hruaitu ttha cu a tawi zawngin kan theihtheinak dingah kan sim asile a hruaimi a mipi tamsawn ih mithmai ttha le upatnak a cotu a si ttheu. Hruaitu ttha le dik relsia hmangtu le a dokalh zawngih hnattuantu rengreng mi ttha le hruaitu ttha hmuh ding an um dah lo. Hi vek thinlung ttha lo neitu pawl cun mi tlawn an thiam tuk ruangah an lamih in kuaikur thei lonak dingah ralrin kan thiam a thupizet. Fallen Angels pawl khalin a thawk ahcun Pathian nahsiktu ah an rak tello nan Lucifer ih fimhrawkhrawl hnattuannak cu an rak pawm ve ruangah Lucifer thawn bangaw repin an thu tthen ve an si. Kevin J. Conner in, " Vancungmi hi tthenthumih tthen an si ih tthen khat ciar in hotu pakhat ciar an nei, Falllen Angels hi an zaten Lucifer ih homi an si thluh," ti’n a ngan. Dik lo ih hnattuan pawl in lamttang an hawl ttheu, nan diknak duhtu cu mipi sawn in an pan ve thung.
Mi a relsia : Minung kan zaten tlinlonak (weak point) hi a mal le a tam in kan nei thluh ti cu el theih lo a si. "Zawngin ka taw cak hmu aw lo'n a dang tawcak a sawisel" ti vekin mi tampi cun mai’ tlinlonak cu hmu aw thei riai lo'n mi tlinlonak kut zungih rak siar hman duh tawk lo'n mi hnenah thlarau fialmi lai bangin mi tthatlonak relsia le zuarthlai a paih zettu tla kan kawhhran, kan pawlkam, kan kiangkap sungah hmuh ding kan um pang maw. Dungthluntu Thomas cun mi relsiatnak hman sim lo, a Bawipai’ thawhsalnak thu an sim tik ah ka hmu lawngah ka zum ding a ti. Pathian-minung, in rundamtu kan Bawipa Zisuh Khrih hman miih relsiatnak, miih sawiselnak, miih zuarthlainak le miih huatnak in a luat ve lo. Mi in na thu an lo ralsiat lo na duh asile nang khalin mi va relsia ve aw hlah. Paul in Galatians pawl hnenah, " na tuhmi vekin na aat sal ding a ti kha". Satan in Job mifel kha Pathian hnenih a hek vekin kan nitin nunah Pathian hnenih hektu kan nei ve ringring. Cupa cu kan ralpa Satan a si. Mi pakhat in thil a ti sualmi na hmuh tikah ruahnak ttha (counseling) va pe sawn lo'n nunau ka taammi le G-3 kahmi bangin mi na va rel dutdo le mi na thangsiat mei ahcun mi thinnatnak tuahtu na si lawng si lo'n nangmah le nangmah na thlaniam aw rero khi a si. Thuthup thei tak le fim takah ruataw in mi na va relnak kha mi cun an thinlung te'n "hi pa cuh!" tin an rak lo ti rero khi a si.
Upatmi casiartu, dungthluntu Peter in Satan ih keneh thlun dingin in forhfial lo, Khrih bang ding le a keneh thlun thei dingin in forhfial sawn. By: Salai Taisun D. Lallianhre Senpiang
Mikhual pawl ih Tthatnak
Filippi 2:1-“Nan inn ah mikhual tlunter uhla duhdaw uh.” “Cubangtuk a tuahtu pawl an theih loin an inn ah vancungmi an tlunter ttheu.”-Hebru 13:2
Indonesia ram Surabaya ih Bible conference feh dingin vanzam ka tolai ah ei ding rawl in rak peek. Singapore Airport ah ka ei zo ih ka ei nawn lo, in ding malte lawng ka dil. Ka kiangih totu Indonesia misipi cu a `hatzia hmuh theih in a um.
Cupa cun na dam ko maw ti'n i sut, ih ka dam ttha ko sokhaw ka ti. An rawl peekmi hi na ei thei lomi a si maw ti'n i sut. Cutikah a si lo, ka rilrawng hrih lo ruangah a si ti'n ka sawn. Ka mang i bangtermi cu a ei dingmi a rawl i peek, ei ningla a lungawizet ding a bang. Cumi cu a tthami le a mawimi ka hrangih zawnruahnak a langtermi a si.
Mai' zawn lawng ruah duhnak hih leitlun khawvel nun ahhin kanmai'`ulsamnak leengah midang zawnruahnak le an hrangih khua va khan timi tthatnak cu ruahsan ding zianghman a um thei lo. Himi pa ih cangvaih daan duhnungmi cun a danglammi thinlung le man neihnak a phuanglang a si. Khrih dungthluntu pawl cu nunphung tampi sungih kan tlanleennak ah zohtthimtlak in mi zawnruattu si dingah a hrante ih kawhmi kan si (Filipi 2:1-8).
Heb.13:2 ah, "Nan inn ah mikhual tlunter uhla duhdaw uh. Cubangtuk a tuahtu pawl an theih loin an inn ah vancungmi an tlunter ttheu" ti'n a um. Khual`hatnak in Khrih langter ding a si.
Tuni ah mi pakhatkhat ih nunnak sungah Pathian ih duhdawtnak le tthatnak ken zuam aw; Zawnruahnak timi tetal hi, Rundamtu ih duhdawtnak langter dingin.Tthatnak cu zokhal in mi an peek theimi laksawng a si. By: Rev. Runcungmang
Dinhmun pathum
1) Pathian a pakhatnak ah, Insungsang a pahnihnak ah, hnattuan a pathumnak ah. 2)Pathian a pakhatnak ah, Hnattuan a pahnihnak ah, Insungsang a pathumnak ah. 3) Hnattuan a pakhatnak ah, Pathian a pahnihnak ah, Inn sungsang a pathumnak ah.
Kannih Chin sungkua the, Kan nitin nun ah a pakhatnak ah zo? ziangsi? thupi bik ih kan ret le kan thupit bik? PATHIAN a pakhatnak lu bik ah re in, kan insungsang hi a pahnihnak ah le a pathumnak ah kan hnattuan hawl hi si cio hram seh. Casiartu nan zate hnenah Pathian thlasuahnak thleng hram seh. By: Pastor France
===============================
Ram Hruaitu Ih Thuanthu Tawite:
Re.Estb. Sept, 14, 2007
Motto: In Hruaitu Cu Kan Miphun Mi Siseh. (Jer. 30:21)
Purpose: Nunphung, Biahla le Calai Khaisan, Pathian Hmin Sunlawih
Director : Hre Mang (USA)
Founder : Salai Zahau Caleb Laltinhrem
Gen. Secretary: Salai Taisun D. Lallianhre Senling
Assist. Secretary: Salai Lalawmpui Khawlianpum
Treasurer: Salai Zanniat Tuaklianuk Kaphlawn
Assist. Treasurer: Salai Isaac Hualngo Lalpekhlu
Ram Hruaitu Kutkaih:
Editor : Salai Zahau Caleb Laltinhrem
Suahtu: Ram Hruaitu Kawmiti
Suahzat: 200 cps
Aman: Rs. 4
Contact us: ramhruaitu@gmail.com
Visit us: http://hruaitu.blogspot.com
Ram Hruaitu Ih Thuanthu Tawite:
Re.Estb. Sept, 14, 2007
Motto: In Hruaitu Cu Kan Miphun Mi Siseh. (Jer. 30:21)
Purpose: Nunphung, Biahla le Calai Khaisan, Pathian Hmin Sunlawih
Director : Hre Mang (USA)
Founder : Salai Zahau Caleb Laltinhrem
Gen. Secretary: Salai Taisun D. Lallianhre Senling
Assist. Secretary: Salai Lalawmpui Khawlianpum
Treasurer: Salai Zanniat Tuaklianuk Kaphlawn
Assist. Treasurer: Salai Isaac Hualngo Lalpekhlu
Ram Hruaitu Kutkaih:
Editor : Salai Zahau Caleb Laltinhrem
Suahtu: Ram Hruaitu Kawmiti
Suahzat: 200 cps
Aman: Rs. 4
Contact us: ramhruaitu@gmail.com
Visit us: http://hruaitu.blogspot.com
