RAM HRUAITU VOL.II.

RAM HRUAITU KUTKAIH AVEI HNIHNAK

Director Thucah:

Chinmi Khristian kum zakhat kimnak kan dunglam kum rei lo te ah Chinland ah lawm asi zo. Chinmi lakah za ah sawmkua panga tluk Khristian kan si tiah an sim. Chinram lawng si loin leitlun hmuntinah Chinmi umnak kipah kawhhran le biaknaklam pawlkawm din vivo asi. Ramsungah Chinmi pawl dinmi Biaknak lam zirnak tlawng, zahrek hnakih tam a um zo ti asi. Ramsung ramleng ah Chin mi Pathian thu zir lai a thawng siar telin an um. Pathian theilotu pawl lakah Chinmi Pathian hnatuan ih pumpe aw ziangmawzat an um zo. Lungawi um ngaingai asi. Pathian hnenah lungawi thu sim lole amah thangthat loin um thei ding kan si lo. Chinmi cu Pathian hrilmi miphun kan sizia elrual loin a lang zo. Cuti'n lungawiza tampi a um rualrualin khatlamah theihnak lamah tlaksamnak, Khristian pawl mimal nun, vangtlang nun, kawhhran pawlkawm sung nuntu pawl zoh tikah satan keneh ziangmawzat hmuh ding a um ringring. Cumilakah zumtu pawl tttangrual in doneh thei ding a umih khatlamah zumtu pawl leitlun nunsung Pathian kan tuar a siang hrimhrim ruangah kan tuar dingmi khal an um. Culailakah, kanmah in kan tuah dingmi cu, zumtu paralttha, zumnak in kekar tlangin thlarau ral do ding, thuthangttha karhkazai ter ding, kan Khristian nun ramah satan in ketlaknak nei lo dingin do, hliamhma tuar zumtu unau pawl damnak dingah le hliam in an um lonak ding hrangah do tttul mi do in zir ttul mi zir in Chin Khristian lakah tthangphawknak thar, pehtlaih awknak thar a suah theinak dingah, le kan Chin khristian pawl zawhmi lamzin hi Khrih dungtlun pawlin an rak dinmi kawhhran pawlin an zawhmi lamzin thawn tahtthim a ttul. Cui thu cu tlangaupi dingin RAM HRUAITU cu RAM HRUAITU KUTKAIH hmangin a ke a karzo.

Chinland khawte ah inn kan sak tikah kumkul sawmthum sungah a thingrua le di thleng a ttul ttheu. Lamzin tuah tikah lamzin lamzin kil pawlin lihawng le hnambal in a cim theh lonak dingin an kil, an thianhlim ringring a ttul. Kan Khristian sakhuanak kum zakhat a kim cuahco thlang hnu ah a hramthawk ih Khrih dungtluntu pawl kawhhran thuken thawn ziangtluk tiang kan hla aw aw, kan Chin kawhhran pawlin a tak nun ramah ziangvek siatnak thatnak vengsungah a thlengpi, Pathian lungawinak le lungawizawng kawhhran in a thelhmi le tuah lo mi a um pang maw, kawhhran in a thuken, thuhrampi pawl a pialsan pang maw, tuihlan kumthawnghnih rei laiah rak simmi Khristian thuken pawl cu santhar milai nunphung pawl thawn mil aw in ziangtin dikzetin san kan neihter ding, tvp, thu hawl tlangin kan ram hin thangphawknak thar cangvaihnak thar, tuarthar sal a tulzia le ziangtin tuarthar sal theih asi ding timi RAMHRUAITU in a ausuahpi nakah thlacamnakin thu hla in siseh mah le phurnak cio in inrak telpi ve cio dingin ka lo sawm. Zumnak, duhdawtnak, thutak theih le nunpinak ah tthangso sinsin dingin kutza kai in hmainawr cio uhsi. Hre Mang (US)

DEMOCRACY

Thuhmaihruai:

Democracy kan ti ttheu mi hi a sullam le a kalhmang theih fiang lo ahcun kan ttul lo, kan mamawh lo, kan buai sinsin ding , sualnak a karhzai sinsin ding ti'n ruat pang a awlte. Democracy ih tthatnak kan theih fiang lo ahcun Vanram ih nuamzia thei fiang lo pa vek khi kan si ding (Vanram vek tinak a si lo). Vanram a nuamzia ding thei fiangtu cun vanram feh dingah an riah a sia hrimhrim lo ding. Cubangin, democracy ih tthatnak a thei fiangtu sanman pawlcu an si ve ko.Democracy Simfiangnak: Democracy kan timi hi 600-400 B.C karlak ihsin a suak thawkmi a siih, Greek Words pahnih "Demos = Mipi" le "Cratia (Kratien) = Thuneihnak asilole Uk / Lalnak" ihsin a ra mi a si. A tawizawngin kan rel asile Democracy = Mipi Thuneihnak, Mipi Lalnak a si. President hlun Abraham Lincoln cun hitin a ti, "Kumpi cu mipi aiawh, mipi dinmi, mipi hrangah." Democracy hi a tlangpi thu in phunhnih in tthen a si. "Direct Democracy le Indirect Democracy Movement" an siih, Switzaland ram lawnghi Direct Democracy Movement hmang theimi ram nuam zet le ramdai zet a si.Indirect Democracy kan timi cu mipi aiawhtu ah President, PM, Governor le Chief Minister tvp hruaitu dingih hrilawknak movement a si. Hrilmi hruaitu pawlin mipi hrangih ttha an timi cu a ttha thei ding bikin an ttuansak. Mipi pawl in anmah cu an ring (entrusted). Asinan, mipi duhlomi a si ahcun mipi pawlin an lungkimlonak an langter lohli ttheu. Indirect Democracy Movement hmannak ram ahcun politics party hi a malbik pahnih tal a um a ttul.

Tt: US ahcun Republican le Democratic, two parties). Party pakhat in mipi annka a ngaihsaklo tikah party pakhat sawn cu mipi pawlin hrilawksalnak (re-election) ah an hril mei ding. Kapkhat lam zawngih kan rel asile, party Lalnak hmun le ram a si. Tt: US President G.W.Bush hi Republican party ihsin a si, former president B. Cliton kha Democratic Party ihsin a si vethung.Direct Democracy kan timi cu, mipi in an duhmi an sim, an rel, an langter mi pawlcu hruaitu upa pawl in a cang theitawk in an ttuansuak sak. Direct Democracy hi cu peace government (peace minister of God) and peace nation ti'n kan ti thei. Buainak le remawklonak a um tam lo na sa. Indirect le Direct Democracy hi a hmandan thiam ahcun an ttha veve fawn, hmandan thiam lo belte ahcun …

Thunetnak: Democracy ngah kan duh ahcun Democratic Principles pawl kan theih lawngah sanman kan si thei ding. Tt: Buhfai khi nei hman aw la rawl (buh=eitheih) ih cangko a suanzia, a thamzia le a tawlrel zia na thiam lo ahcun milai ei theih ah na suah thei dah lo ding. A buhfai ringoht na ei tikah na sunglam ah pakhat khat a can ttheu bangin democratic principles kan theih lo ahcun democracy ngah lawng cu sungdawk tertu buhfai ei vek fangah a cang pang thei. Curuangah, democratic principles cu neta deuhah kan run ngan leh ding. Thinsau te'n rak hngak hrih law! Casiartu upatnak thawn, Salai C. Zahau Laltinhrem

Mipa Fel le Fim Ka Timi Cu

Zianghmanah tthathnemnak le tlinnak neilobik ka si ko nan himi thutlangpi ngan dingih dilnak ca ka hmuh tik ahcun keimah ih ruat dan le hmuh dan ngansuak ve thei dingin timlamawknak ka nei ve ih a hnuailam bangin ka ngan. Midang ih nganmi cabu pakhat hman sirhsahmi a um lo, asinan, keimai' mimal ruat dan le hmuh dan lawng a siih ruangah casiartu lungkim lo zawng a si pang a silen in theihthiam sak dingah ka lo dil hmaisa duh.Mipa timi ahcun 'tlangval nupi nei hrihlo' le 'pacang nupi neizo' tiah phunhnih in kan tthen mei ding. 'Fel' le 'Fim' timi cafang cu himi mipa phunhnih hrangah a thupizetmi le a ttulzetmi sinak a si tiah cangantu ih ruat dan a si.Ih, cangantu hrang ahcun, 'Fel' timi cu ziangvek hnattuan tik lai can khalah 'self-discipline, punctual, zuamnak (venture) le ralrinnak tvp nei' timi hi a si. Tt: Cabu pakhat khat a siar rero ti sehla a siar ttheh tikah a laknak hmunih a ret sal tivek, mah ih hnattuanmi a ttheh tiang tthaten ttuansuak theinak thazang, zuamnak tvp neih hi a sim duh. Tlangval nupi nei hrihlo na silen nulepa hnenah na um sung cu ttuanttulmi ttuanvo (responsibility) na nei ve, nupi neizomi pacang pakhat na si khal le na insang hrangah ttuanvo na nei. Cumi ttuanvo pawl cu a tikcu caan te'n ttuansuak thluh thei dingin lairel thiamtu na sile 'Fel' timi cafang cu nangmah ih tthatnak, tthat dan le sinak (quality) a si thei tiah cangantu cun a ruat.Cangantu hrang ahcun, 'Fim' timicu sullam tampi a umih cumi laksungih cangantu ih a langter duh bikmi cu 'thubuai pakhat khat um tikah, thuharsa pakhat khat um tikah thinlung dai te'n retthiam in thu tthate'n le felte'n ruatthiamnak le ruattheinak' hi a si. Tlangval pakhat na si khalah siseh, nupi fanau neizomi pacang na si khalah siseh himi quality (fim) cu na neih tengteng a ttulmi a si.

A hleice in nupi neizomi pa le pawl hrangah a thupi sinsin. Ziangahtile, insang pakhat din hnu ahcun insang lubik na si thlangih thuruat dingmi tamtuk na nei thlang ding. Hivek caan ah na insang hrangih a ttha bikmi lamzin cu nangmai' hril a ttul thlang. Cutikah na nupi'n na hrilmi lamzin parah na tumtahnak hmun thlengtiang a lo bawm vivo thlang ding, asinan, na nupi'n a lo zawhpimi lamzin hi a ttha maw ttha lo, a dik maw dik lo timi tlun ahcun nangmai' 'fimnak' parah a tthum aw thluh ding. Hnattuannak lam kan zoh tik khalah thu tthate'n ruat thiamin thu bawtcatnak (to make decision) dik le hman te'n a tuah theitu pawlcu mizapi'n an lungkimpi lawnghman si loin an cawisang vivo ti kan hmu thei.A tawizawngin hiti'n a dang sullam vunsim mei sehla,'Mipa Fel' cun a nupi hrangah a rinum ding.'Mipa Fim' cun nupi tthatthum a hawl thiam ding.Minung tifamcu dinhmun le sinak bangaw lo celcel kan si ko ding. Curuangah, mipa zate'n an fim thluh thei lo bangin mipa zate'n an fel thluh timi khal cu thil harsa zetmi a si zia cu mithmuh thamtheih rori'n kan hmu thei. Kapkhatlam zawngin kan ti a sile, mipa fel na si ahcun mipa fim na si tiah simphahin casiartu (mipa) duhsaknak le upatnak thawn,

By: Mai Sangzanuam (Ygn)

Nunau le Human Right

Tulai kan san hi khuahlan kan pupa san thawn cun a linglet verver ti sehla kan ti sual ciammam ka zum lem lo. Ziangah tile, khuahlan ahcun nunau cu mipa kuthnuai ah a um ih, nu le pa in cumi kha mi neiaw an ti tik khalah el ngam lo in an rak um. Nupi le khalin an pasal an ttihzah ih, an thu el ciammam an tum dah lo. Can a hung her danglam vivo ih, nunau pawl tlawng kai ter an hung si ih, thiamnak dangdang khal zir ter an si. Chinmi lak khalah nunau cathiam sangsang an hung tam vivo ko. Khatlam ah a lungawi um zet. Hmansehla khatlam ah cathiam le zir sang rak si lo, refugee nupinu le fala hrekkhat pawl in an caan lawng tikhahnak ah Human Right an zirmi hi cu ruah ding a tam zet ding a bang.Human Right ruangah nupa tthenawknak a suah terih, fa le pawl in nu le pa ttihzahnak khal an neih mal phah fawn. Tlawng rak kai lemlo pawl duhsaknak in UN le Organization dangdang pawl in zirhnak an neiih, a zirhtu pawl cu an thiam zet khal a si thei ko, hmansehla a zirtu pawl tamsawn cun insungsangah buainak an tuah tam sinsin ti hi el har zetmi thu nung a si thlang. Pasal in a nupi a kawk tikah, "Khatin in ti hlah, ka lo report ding sokhaw" ti an thiam thawk ih, nunau lal berber ah an neih aw ziikzik a so lo maw si ti a ol te men ding. Khatlam ah Human Right theih a tthat rualrual in, theih ziktluak lonak sawn hin sungkaw nun a siatsuah tihi a lang fawn. Human Right, a mirang tong hman sal thiam kupkap lo pawl an vun zir cu tihnung, tuksum za ngaingai an va si so.Nunau hrekkhat cun theisehla ka timi cu, "Khui tawk Human Right sangbik khalin a neh thei lo mi kan Chin dan thianghlim le zahum, nunau siatnak ding lam silo, mipa khal innsungsang ih an hngalnak ding lam silo, insungsang a mawinak ding sawn a si ahcun International Law hmai khalah a ding ngam" tihi nunau Human Right a sual zawng ih hmangtu pawl hin thei hai sehla, nupa karlak le sungkaw nuam kan ding tam sawn thei lo ding maw. By: Hniangsinpa

TANRUAL CU CAHNAK

Milai nun dan zingzawitu mifim pawlin milai cu "social animals" kan si an ti. Cui umzia cu milai hrimhrim hi a hlawmih um tlang loin khawsa thei lo, pakhat le pakhat mamawh (t'ul) aw ringring kan si an tinak a si. A burin um hrimhrim ding le a burih um loin khawsa thei lo milai kan si ko nan hmun khat lawngih milai zate le miphun zate um tlang cu thil remcang a si lo ruangah in sersiamtu khalin ram then le ram ri neiin um cio dingin a thawk ihsin a rak khaukhih cia ti Acts 17:26 ah kan hmu. Curuangah a hril mi Israel phunhnam cu a hranten umnak ram a peknak a si.Cutin mai ram le mai khua neiin leitlun hmun zakipih kan um tikah, miphun le minung ih zirin a cak le cak lo, a thangso le thangso lo kan um lala.

Midang hnakin cak cuang le thangso cuang ram le miphun dinhmunih din ding hi milai zaten kan duh mi a si. Asinan cui dinhmunih um taktak thei ding cu a har zet. Um thei dingah thil tul tengteng an umih cui pawl lakah "tanrual" hi a tel ve. Hiruangah mifim pawlin "kan lungrual le kan ding suak, kan thenawk le kan tlu (united we stand, divided we fall)," an tinak a si.Theih tul zet pakhat cu tanrual timi ah tumsuk lamih tan rual a theih ti hi a si. Mi tampiin thanso lam panin kan tangrual hmang an ti laiah an tanrualnak cun ram le miphun cu a tlaniam ter sawn theu. Cuvek tumsuk lamih tanrualnak cu a cah poh le tumsuk a na sinsin. Thimnakah Hitler san laiih German miphun tanrualnak cu miphun dang zoh niam le hmuhsuam a siih cui an tanrualnak cun siar cawk lo nunnak a hloh ter tlunah leitlun meipiin an kang alh ter, an rampi hmun hnih ah a thenawk phah ih phunhnam dang pawlih huat zet mi misual dinhmunah an din phah fawn. Hihi tumsuk lamih tanrual kan timi cu a si.Khatlamah a tha lam, lole thangso lamih tanrual a umih cuvek tanrualnak cu a cah poh le ram le miphun a cawisang. Thimnakah leitlun ralpi vei hnihnak ih sung (cak lo) Japan ram cu sumdawn lamah nasa zetin an tanrual ruangah leitlun ram lian le ram thangso bik lakih pakhat an si phah.

Curuangah tanrual cu cahnak si ko hmansehla, ziang zawnah kan tangrual timi hi fim zetin ruat thiam ringring a thupi.Tanrual cu cahnak a si timi thei lo kan um lem lo ding. Asinan ziang zawnah kan tanrual a si le khua le ram in hmailam panin a thanso phah ding timi theitu cu za ah pahnih khat fang an si theu. Hivek thei bantu tamnak miphun cu mifim le khawruat thiam an siih an tanrualnak khal a hmin men si loin a takih tanrualnak a si.Theih tul zet a dang pakhat cu hmuh dan dangdang nei cingin tanrual a theih ti hi a si. Hivek hmuh dan le duh dan dangdang nei cingin tanrual a theih ti theithiamtu miphun cu khawruahnak thuk zet nei an si. Hivek khawruahnak nei phunhnam cun ram le miphun hrangih thil thupi cin an thei thiamih mai bulpak duh dan lawng lawng thupi bikah ret ringring a tha lo ti an thei. Cui an theihnak cun mibur, lole miphun le ram hrang thatnak dingah thatho zetin an lung a rual ter. An lung a rual hnu-ah an tangrual thiamih an tanrual tikah an cak. Cui an cahnak cu nehnak cotertu "thazang" a si.Tumsuk lam si lo a tha lam le thangso lamih kan tanrual thiam lawngah cahnak dik kan nei thei dingih cui kan cahnak cun kan miphun le ram hrangih kan saduhthah thil ziangvek khal hlawhtling zetin in tuah suakter thei ding. By Dr. Nothankap (Ygn)

HRUAITU TTHA LE IKSIK NAK

Leipar ih kan tlanlennak caantawi te sungah hin "Hruaitu Ttha" timi cu hmuntin le ramtin ah kan ttul ringring asi. Hruaitu ttha kan neih lo ruangah siseh, hruaitu ttha kan nei nan iksiknak thinlung a neihtu pawl ruangah Kawhhran, Pawlkawm pakhat khat le Rampi cu a tthangso ding tluk in a tthangso thei lo. Cuih hlei ah buainak, mitthli tlaknak, le thihnak tiangin kan tong ttheu asi. A tlangpi thu in thu phunthum ruangah hruaitu kan ttuan theu. Cumi phunthum pawl cu:(1) Mihrek khat pawlcu an maih fimnak le thiamnak ruangah tlingzet in mipi ih lungkimnak thawn hruaitu an ttuan. (2) Mi hrekkhat pawlcu an suahtir ihsin hruaitu ttuan duhnak thinlung an neih ih an maih zuamnak ruangah hruaitu an ttuan. (3) Asinan, mihrekkhat pawlcu hminthannak (fame), lennak (money), le thil ti theinak (power), tvk pawl an duh ruangah hruaitu an ttuan. Hminthannak, lennak, le thilti theinak duh men ruangih hruaitu a ttuantu pawl cu ttihnung za an si. Cuih hlei ah thinlung thianghlim nei lotu pawlih hruaitu an ttuan ngah lo asilen hruaitu pawl an iksik ih hruaitu pawl parah siseh, misenpi sungah siseh a phunphun in buainak an tuah ttheu. Cumi pawlcu Baibal sungih Jesuh a iksiktu midepde le miti aw tertu "Pharisee" pawl thawn an bang aw asi.

Zoso hruaitu pawlih kan zoh tthim ding mi?Jesuh cu kan zohtthim dingmi "hruaitu pawl ih hruaitu" ttha bik a si. Jesuh hnen ihsin cawnding (lessons) tampi kan nei. Cumi sung ihsin pahnih lawng kan zoh hrih pei.Jesuh cu leitlun ih hruaitu ttha bik le thiam bik asi vekin mipi ih thangtthatnak le lawmnak cu tlakzet in a co asi. Jesuh cu Zerusalem khawpi sungah laak fano to ih a luh tikah mithawng tampi in a fehnak lamzin tluanah an neih mi hni le puan pawlcu uilo in an phah ih "Hosana, Hosana, vangsang bik hmunah hmin thannak um seh law...", tiin thangtthatnak le lawmnak an pek ciamco. Asinan, "duhtu zarep, huatu zarep" ti bangin hruaitu ttuan a duh vetu Pharisee pawl ih iksiknak le relsiatnak khal cu thihnak tiangin a tawng.Zisuh cu leitlun ih hruitu ttha bik le thiam bik asinan, mipi in, "Thinglamtah parah that uh, thinglamtah parah that uh..." tiah an au ciamco. Asinan, Jesuh cu thihnak tiangin tuar hman sehla thudik le thuhman ttuantu a si bangtuk in thihnak cu a neh ih hminthan-vanliannak thawn vanih a pa-ih hnenah vancung sui lukhuh cu khum in a um asi. Hibangtuk in Jesuh cu Pharisee le mipi pawlih ik siknak le huatnak cu nasazet in tawng hman sehla, "Kapa, a tu a zaten, a kim tthuh zo asi" tiah a pa ih hnattuan a pek micu a cem thiangin a ttuan suak asi.Upatmi casiartu kan zaten, hruaitu kan ttuannak ah hi'n mi-ih iksiknak le relsiatnak kan tawn khal asilen beidawng le thinnau lote'n Jesuh zohtthim in hruaitu ttha si zuam uhsi. Mipi kan silen (iksiknak thinlung a neitu Pharisee pawl vek si loin) thinlung thianghlim a neitu si zuam uh si. Hruaitu le mipi kan kut zattial kai aw in, thinkhat le lungkhat pu in, thlazacamnak thawn Pathiam ram le kan Chinram hrangah ttuan tlaang uhsi. By: Bosco Mang (Beguim)

Pakhat le Pakhat Sawmdawl Awk Thiam Ttul

Himi catlang thawn pehparawin cangan dingin Bangalore lam ih "Ram Hruaitu Kawmiti" pawlin cahran in rak dil tikah ka mang lamlam a bang. Ziangah tile ka phu loin ka hmu aw. Cu rualrual in lungawinak sim cawk lo an parah ka nei. Asinan, himi cangan dingah hi'n caan mal tuk lawng ka nei bakah cabu dang pawl duhvek in ka siar man loih pawi ka ti zet.Pakhat le pakhat sawmdawl awk ti cu pakhat le pakhat bawmaw tawnin hna ttuan tlang, thil tuah tlang tvp thawn a bangaw. Abikin kannih Chin pawl hi miphun dang hngakin sawmdawl aw thiam kan ttul zet. Ziangah tile kan dinhmun hi ram cangkang pawl thawn tahtthim cun kum 200 zikzik lai midung lam ah kan um lai. Curuangah, kan tthanso duh le cu, a hmaisa bikah pakhat le pakhat kan sawmdawl awk thiam zet a ttul. Pakhat le pakhat sawmdawl awk thiam ding cun.,Hrin le hnam fate thinlung put kha thupi bik le a ttul bik ah ret lo ding: Hiti'n ka ti tikah, kan suahkehnak kan hrin, kan hnam duhdawt lo ding tinak si loin, khami kan hrin le kan hnam kan ttan le kan duhnak ruangah, a kau zawngih hnattuannak le lung rualnak va siatsuah ding thleng tiang ttan la ciamco lo ding tinak sawn a si.

Chinland, Chinland milesa hrang tthatnak kha thupi bikah ret ringring ding. Miphun picang lungput neih ding: Miphun picang lungput ti tikah ziang vek ciah a si ti cu sim dan ding a tampi ding. Sim duhsawn mi cu, thuhla nepnawi tuk le tthansonak um lo dingmi thu le hla ah buai tuk lo ding. Caan khal pek lo lawlaw a ttha bik. Ram Tthanso zomi pawl le miphun tthangso zomi pawl tuah dan le nun dan cawn tlakmi kha kan ram le kan miphun thawn mil aw in cawn tum ding. Tumtahnak nei ding: Ziangziang tuah tik khalah tumtahnak neihlo cun zianghman san a tlai lo. Baibal khal ah tumtahnak neilo mi cu an hloral ding a ti kha. Kan tumtahmi kan thleng hlanlo lamzin dangdang hlawl in hna ttuan tum ding.Himi a thlun lam ih thil pathum lawng hi pakhat le pakhat sawmdawl awknak ah a tawk tinak siloin, himi pawl kan tuah thei ahcun pakhat le pakhat sawmdawl awk ding cu a har nawn lo ding tinak sawn a si. Chin mi pawl cu kan harsatnak le kan tlinlonak lawng hi zoh/hmuh kan thiam ttheuih, kan tlinmi le kan ti/tuah theimi sawn hi kan hmu thiamlo in kan hmang thiamlo ttheu.Anetnak ah John Foppe timi kut neilo pate thu ka tarlang duh. John cu a suah veten kut nei loin a suakih a nu le pa cu riahsia in nitin deuh thaw an ttap. Ziangtin hivek kut nei lo in, a nuntu khaw a sak ding ti in, an khuaruah a har zet.

Asinan, vawikhat cu John cu a to phahin, palang dawng sungih a nu ih a retmi ciini (sugar) kha a ke in a awng ih a ei thiam kha a nu le pa in an hmu. Cumi ni thawk ihsin, a nu le pa cun, John in ziang si a tuah theilo timi hngakin ziangsi tuahthiam mi a nei timi sawn an zoh ih, John cu tuni ah nupi fate thawn, cangan thiam hminthang le lemsuaithiam ah a cang. Mawtaw khal a mah ten a mawng thei. Himi pa in ziang a lang ter ti h cun, thil kan tuah theilo dingmi le a har lam hlir kha ruat sawn loin, harsatnak pawl kha ziangtin kan pahtlang theiding tile thil a ttha zawngin kan hmu thiam ahcun hlawhtlinnak in in hngak ti a lang. Kut le ke pahnih veve a neimi nih cun kan tuah thei dingmi siarcawk a silo. John cu kut pahnih a nei lonan, a nulepa ih sawmdawlnak in mi hlawhtlin ah a suak. Pathian thlasuah comi, kut ke him ttheptthin ten a neimi pawl pakhat le pakhat kan sawmdawl awk thiam ahcun kan Chinland le kan miphun cu tthanso lo a theih lo a tthanso tengteng ding. Tik cu le caan a liam rero zo, it that nawn loin, pakhat le pakhat sawmdawl aw in hmai kan nawr vivo peiuh. By: Vantuahpiang (US).

October 12Tlawngkai Ninga

Ngaktah Le Nuhmei PawlSiar:Malakhi 3:1-6Farah zonzai le nuhmei an harsatnak le an tuarnakah tt ha tein kilkhawi aw. - Jeim 1:27Kumkhat Sung Baibal: nIsaiah 39-40 n Kolose 4Tape in thuanthu ngai ka paihzet. Kan dung naite ah Charles Dickens ih nganmi "Oliver Twist" ih thuanthu ka ngai. Hmunkhat cu ngai ka paih lo, ka phit. A cemnetnak a ttha ti ka thei na'n farah zonzai pawl an tuahsiattuk ruangah i hnaihnok. Ka ngai huam lo.Pathian in farah zonzai pawl hrang khua a ruat, a thinlung sung thuk ah ngakttah farah le nuhmei an um. Malakhi sungah Pathian in, "I upat lotu pawl le nuhmei le ngakttah parih miatnak a hawltu pawl thu ka tthen ding" a ti (3:5).Kannih zumtu cu mi ttawnttai parah miatnak hawl loin an ttulnak ah bawmtu si sawn ding in forh. Zumtu pawl cun Pathian ih a tuamhlawm mi an tuamhlawm. Nupi/pasal ih thihhloh sanmi le hringtu nu le pa nei nawn lo hnem ih neihmi thilri thawn bawmtu ding kan si.Na bom ding ttulzettu nuhmei na thei maw? Thihnak ruangah, nule pa tthen awknak ruangah le raalram ih fehsanmi, mi ih tlansanmi, ngakttah, nuhmei riahsia bom ding na thei maw?Thlaraumi sinak dik cu ngakttah fa le nuhmei an harsatnak ah ttha tei' kilkhawi le tuamhlawm hi a si (Jeim 1:27). Ka kiangkap minung pawl hmu dingah ka mit i vangter aw Bawipa.Na tuah bangin tuah ve ding in bawm aw,Fimnak le cahnak thazaang in pe aw;Na duhdawtnak thukzia hmu hngai seh.

-----------------------------------------------------------------------------------------

-Kan sungah Khrih ih duhnak a tam poh le, kan sung ihsin duhnak tam a luang suak. By Thangkolh

Asezawng Lungput

Kan ram milesa lungawinak siatsuahtu lakah a cakbik le mi tampi riahsiat tertu pakhat cu "Asezawng lungput" (pessimism) hi asi ding. Chinland cu a ram a sia, tlang kilkawi a tam, miphun dang thawn pehtlaih awknak a harsa, miphun hnufual kan si, theihnak le neihnak khalah kan kiangkap miphun pawl kan bang lo, cuvek dinhmun ruangah hmailam hrang ruat tikah le nitin nunah asezawngthinlungput neih phah tampi an um ih an lungawinak hloh phah lawng siloin an si dingzat si thei loin ttihnak, thlaphannak, mah le mah zumawklonak, midang zumlonak thawn Pathian thukam pawl zum ngam lo dinhmun ah mi tampi an ding. Curuangah vawi tampi cu harsatnak kan tawn tikah harsatnak kan tawn miin in siatsuah mi hnakin harsatnak kan tawn mi kan ruahdan thinlungput, kan thinlung sungah kan paimi asezawng khawruahmi hi'n in siatsuah tam sawn theu asi ti ka zum.

Asezawng khawruahnak le thinlungput cun ziangtin mi tampi thinlung tawdap ah hram a thla ih milai sunglam nunah ziangvek pawl a siatsuah, ziangtin cuvek lungput kan do thei ding ti zoh tlang hnik uhsi.Asezawnglungput hi nauhak lai ihsin nunpi mi, hmuh mi, tawnmi le hnasungah a lut theumi tongfang pawlin milai thinlung sungah a hram a ttoh mi asi. Cui hleiah taksang dam lonak, taksa in tlaksam mi a neih ruangah khalah a suak thei mi asi tiah thiamsang pawlin an sim. Cutikah, Bible in a simmi ziang vek dinhmun khalah, "Nan lungawi uh, ka sim nawlh sal ding, nan lungawi uh" a timi thawn kalh in nitin nunah Pathian zumtu pawl khalin kan mai' nunah Pathian malsawn kan dawn mi pawl parah siseh kan kiangkap milesa pawl parah siseh lungawi hna thiam nawn loin Khrih ah kan rundamnak ruangah kan lungawinak pawl khal kan hloh theu. Cuticun asezawnglungput cu milai khawruahnak thinlung tawdapah a erh aw ih a ben awk cetcet tikah milai cun mah le mah thei aw loin a nitin nunah a hmuh tawnmi pawl cu riahsiatza in aselam lawnglawng in a ruat theu.

Cuticun, lungawi te'n nitin zumnak in Khrih thawn kekar ding a si laiah a nitin nun cu zoh harsa, riahsiatza a siih kiangkap um pawl hrang khalah mi hnaihnawk asezawng thu karhzai tertu ah a cang theu. Milai mimal, mibur, le senpi in buainak le harsatnak tawn tikah buainak cu ziangtluk ttihnung asi timi hnakin buainak lak ihsin ziangtin tthatlam pan asi thei ding timi a thupi sawn.Milai pawl hi vawi tampi cu zianghman san le man nei lo thu, thulolak ruangah thukam an el aw aw, an hut aw aw, an to aw aw, an thin a heng ttheu. A duhdaw aw zet pawl hman, nupa pahnih te zingrawl an suang tikah "aalu a tung in maw a phel in kan suang ding" timi vek tluk fang ih a thupi lo, piasen hman man lo thu ruangah thilttha tampi tuah tlang thei loin an um theu. Cucu an sunglam lungput ttha lo ruangah asi.

Cutin aselam zawng thinglungput neitu pawl hrang ahcun an kiangkap milai pawlin hlawhtlinnak an hmuh tikah anmai' hrangah tthatlonak a suahphah ding, an canpual (right) an hloh phah ding, an ruahsan mi cawimawi pawl an hloh phah pang ding an phang, an ruat ruangah iksiknak in an thinlung sung cu a luahkhat ttheu. Cutin, Bible in a simmi "iksiknak cu thinhengnak hnakin tihnungza asi" a timi sual ttihnungza in an thinlung sung a luahkhat ttheu.Asezawnglungput neitu pawl cu zumnak nei lo asilole cak lo pawl an si. Pathian Thlarau in eng thawn milai sunglam nun a sun eng mi pawl cun Khrih ah mangbangza Pathian duhdawtnak, thukam, le amah zumtu pawl hrangah a hnatuannak pawl an hmuh tikah asezawnglungput cu a hlo ih an sunglam nun cu lungawinak hlir in a khat theu asi. Zumnak nei lo le a thlasamtu pawl cu an sunglam nunah thimnak in a khuh ttheh tikah an nitin nunah an tawn cuahco mi siseh hmailam thu ah siseh a tthalam le lungawi ding hmu thiam loin ttihnak, phannak hlir in an khat ih anmai hrangah thuttha, Pathian thukam cu an fehpi ngam lo lawng si loin midang hrang khalah tthatlonak an suahpi tam sawn ttheu.

Cuticun, mailai sunglam nun mawinak hmuahhmuah khal asezawnglungput cun a siatsak ih an mithmai khal a thim in ruahsan ding nei nawn lo vekin mithmaisia thawn an nung ttheu.Asezawnglungput ruangah mimal nun lawng si loin kawhhran pawlkawm, vengsung milai pehtlaih awknak (social relation), hrin le hram fate pawl karlak pehtlaih awknak ah siseh aselam in hmuh sual awknak, theihsual awknak, rinsan awk lo nak, senpi vangtlang thu, kawhhran thu le khawtlang thu khalah a bur le a hlawm in hnatuan tlang ttul mi ah hnatuan tlang thei lonak pawl a suah phah ttheu.Asile, a tawpnakah, asezawnglungput pawl ziangtin kan do neh thei dingih mai' mimal nun lawng si loin kan miphun biaknak, miphun sinak le ram hrangah a ttha mi, upat tlak, le thilttha a ruahsuakpitu lungput ttha kan milesa in an nei thei ding? Kan milesa pawlin kan zummi Pathian thutak cu an theih ih an nunpi, Pathian in eng thawn an sunglam nun thimnak cu a sunh engih theihnak dik thawn lamzin dik ah an feh lawnglawngah a cang thei.

Cuticun, kan Chin miphun sinak porh tlak mi nuncan ziaza mawi le cu mi zo khalin an nunpi thei ding. Cuticun kan miphun Pathian cu kan parah a lung a awi dingih kan tesinfa tiangah Pathian mithmaittha an co thei ding asi. By: Hre Mang (US)

Hnihsuak:

• *Pakhat pa cu a mangah vawih a vawih/thawh. Athutuk ih a tthang rori.
• *Pakhat pa thotho khal le zuu a duhtukih zuu zuu zuu atinak ah a hmur a zum thluh.
• *Kan hairah a bawrtuknak ah a kiangih kan kawlthei kung tiangah a va rah cu the.By. Editor

MINO LE CASIAR

Hlanih kan pi le pu pawl cun tthalai le hnattuan (sumden, lothlo, tvp) ti hi an rak ttong ttheu mi a si. Kannih san ahcun tthalai le fimnak, thiamnak tiih kan hman caan a thlengin a cu a si. Atu kan sanih fimnak nei lo le thiamnak nei lo cu hnawmhne vek a si aw thleng. Fimnak le thiamnak hi zohzir lawngah thiam theih a si. Fimnak le thiamnak hi lamzin tam pin kan zir thei ding nan, zirhtu um loin mikip zir theinak cu casiarnak in a si.Kannih Chin milesa cu casiar paihlo zangzel kan tam tuk. Aruangcu phunhnih lawngin kan tar lang pei.1) Kan ramah casiar ding ttha a mal tuk, a um lo ti tluk a si. Kan ramih siar ding tam bik cu signboard, cartoon, thuanthu phuahcawp nganmi lawng siar ding an um hnuaihni. A tawpkhawk in kan sim a sile kan ramah zalen zetin zianghman tuah a theih lo ruangah a si bik. 2) Kannih Chin miphun hi kan nu le pa "lothlo" an tam ruangah ca lamah fale pawl tthazang peaw thiam mi kan mal tuk ruangah tla a si.

Ziang khal a sile a liam zo mi cu ziang ti ttha, atu kan san tiluang zohthiamin umlak le umawl caanah a lakin it mem le to men nawn loin casiarnak thawn tthanso tum uhsih (casiar thawk thlang uhsih). A hleice in, tlawngta a si mi in kan tlawngih Library ca tampi'n kan siar pei uh.Mi ropi si na duh maw. Zo khalin mi ropi le hminthang si duh lo an um lo. Asi, tahtthimnakah Doctor buaih ngah ding cun phunhra awnta a ttul. Ropitnak le sunlawinak hlanah harsat, rethei, tuarnak a um ti cu kan zaten kan theih cia a si. Curuangah na taksa pum thih hnu ih na hmin thih lo na duh a sile na ke kar hmaisa bik dingih a ttulmi cu casiar hin a si. Mi ropi pawl khi an hmin a than ruangah ca an siar lo, ca an siar ruangah an hmin a thang sawn. Cuih an casiar mi cun an ruahnak a kauter ih ziang ka tuah ding ti a theiter hai a si. Tu ih thuanthu maktara nei pawl khi an mit le an kut ca thawn hlaaw ter dah lo pawl an si.

Tampi lakin mi pahnih in kan vun tarlang duak pei. Methodist kawhhran dintu John Wesley khi Rang thawn khual a tlawnnak kipah Buri dippi in casiar ding a phur a si. Cun, tuih hmuhtheih a si lai mi kan Laitlang Deirel Arsi Rev. Nungkam khi tu ah a mit in ca a siar thei ciamco nawn lo nan na duhmi Bible bungcang cu harsa loin a lo sim thei ding a si, a san cu nangmah le keimah vek ih a nolai caanah Bible tampi'n a rak siar ruangah a si. Mi ropi le hmin thang pawlih an hnattuan an hlawhtlinnak hrampi cu an casiarnak hi a si bik.Casiar hi na zawngsang thei zo maw. Minung hrangah thilttha tuah zawngsang hnakin thiltthalo tuah kan zawngsang awl ti cu kan nauhak lai ihsin kan theih zo mi a si. Casiar zawngsang ding hi a zir rori in zir tlak mi a si. Ziangah ti le Ram tthangso kan zoh tikah Sersiamtu Pathian ttihzah leh casiar paih Ram an tthangso ti kan hmuh thei. Casiar zawngsang thei ding cun ni khatah casiar caan amal bik nazi pakhat tal neih ringring a ttul. Ca pelh loih na siar theinak dingah na caan tuah mii kha na awl caan le man caan ah siter aw.

Thla khat sung pelhloin na hnek aw tento thei hnu cun na casiar caan a thlenih na pelh pang hmanah na mit le na kut in cauk a hlam ding a si. Casiar zawngsang pawl siraw mi an um hrih lo. Na mit a tthat laiah ca tampi'n siar aw. Na casiar mi hi tuisun ih hman ding leh hmailam na tthansonak ding hrangih lo bawmtu le hruaitu ttha takah an cang ding a si. Duhdawtmi casiartu, kan san hi mi dang Inn feh tikah Salu paziat antar ti ih siarcaan si nawn lo'n Graduate Certificate le Cauk paziat an nei ti san kan thleng a si. Mifim pawl in Rottha bik cu Cauk hi a si an ti. Na fale hrangah Rottha paziat na khawlkhawm zo? Leitlun mifimih ruah a si ve mi pa Walton in, "Casiar ding na nei lo a si le na Kawr hruhlai mi kha hlit awla casiar ding lei aw" ti'n a ti a si.A si le ziangvek ca kan siar ding .

Casiar paih men lawngin a tawk hrih lo, a siar zawngsawng ding a thupi vekin ca ttha siar ding hi a thupi in a poimawh sinsin a si. Cartoon, thuanthu phuahcawp men le zirh sualnak Cauk siar menih na tikcu, na can, na mit, na tangka hmangtu na si pang ahcun a poizet ding. Ca ttha lo siarcu nget pangang in thingkung tumpi a ei vek a si. Pangang cun thingkung tumpi a ei thawk pek ahcun alenglamah theihtheih in a lang hngalh lo. Asinan, a rei hnucun thingkung tumpiih sung cu a kua thluhih thli malte a hran menih tlu mi vekin an tlu ve ttheu. An tluk hlan ahcun zinpi kap, Inn Nisa hnemtu le mawi tertu rak sihmanhaisehla an vung tluk ruangro hnucun Zin khawmphei le Inn par vekah an tluih mi hnahnawk sawntu ah an cang a si. Ca na siar miin na thinlung, na thuruahnakah a mal le a tamin a lo tuah suak ter ding ruangah na casiar mi ralring hram aw, cu mi cu kan Talents le kan Thlarau laksawng ngahmi parah tla a tthumaw ve a si.Minungih (a hleice in zumtu) kan nun san cu mai hrang lawng siloin midang hrang a si ruangah ca na siar ih na hmuhfiangmi le theihfiang rori mi cu ralttha takin a theihhrihlo mi hnenah sim aw, dinpi aw, aupi mei aw. Kan chin casiar ding a maltuk hrih, curuangah casiartu, nang le kei in santhar kan unau pawlih siar thei ding mi ca le tthansonak ding hrang ruatin Chin ca in Cauk suah thei tum ttento uhsih, Ca lam thazang pe uhsih. Chin (Lai) mi kan sinak langtertu cu kan thuam lawngin si loin, kan ttong le kan Ca khalin a thupi asi.

Upatmi casiartu, nangteh na Inn sungsang, na Kawhhran, na Khua, na Miphun le na Ram hrangah ziangso na tuah ve ding? Casiar hi ttongzirnak tthatak a si. Casiar hi theih kauhnak hrampi a si . Casiar hi tthansonak bawmtu tthatak a si. Casiar hi mi rori pawl thusim ngai a s. Casiar hi umhar phentu khal a si. Casiar hi hruaitu ttha bik a si, hruaitu tling sinak khal a si. By: Salai Tlaisun Lallianhre

Pathian Lungawitertu

Leitlun kan nunnak caan tawite sungah thupibik cu Sersiamtu Pathian nung theih le a lungawiter ding hi a si. Cumi cu Pathian ih in sersiam duhsanbik le a tumtahnakbik a si. Pathian theitu, a zum ih a rinsantu le a lungawitertu cu nunman nei le mi thluasuak an si. Duhdawt mi nu le pa, u le nau pawl, nan nunnak cio vun zohfel saal hnik uh! Tuni ahhin ziang dinhmun ah na ding? Pathian lungawtertu maw na si? asilole Pathian riahsiatertu so na si? Pathian lungawitertu mi lungawi le mi thluasuak kan si cio theinak dingah Bible sungih Pathian Tongkam zoh in thlarau thazaang kan la tlang pei.1. Pathian Theih Jeremiah 9:23-24 ah Bawipa ih simmi cu, "Mifim in a fimnak uar hlahseh, micak in a cahnak hngalpi hlah seh, milian in a lennak ah tluangkhawng hlah seh. Zokhal in uar awk a duh asile Keimah i theihnak le i theihthiamnak ah uar aw sawn seh.

Ziangahtile ka duhdawtnak cu cem ti a nei lo ih, a dikmi le a hmanmi ka tuah ringring a si. Himi pawl hi ka lungawitertu an si," ti'n kan hmu. Curuangah a fiangzetmi cu Pathian lungawiter theinak umsun cu Amah theih hi a si. Pathian cu i Sersiamtu, i Rundamtu le i Thluasuahtu ti ih theih hi a sim duhmi a si. Cangan thiam hminthang J.I Packer cun "Pathian Theih (Knowing God)" le "Pathian Thu Theih (Knowing About God)" cu a dangpi a si ti'n a sim. Pathian thu tampi thei ko nain Pathian zum lo ( unbeliever ) an um ih Pathian thuthuk tampi a thei lemlo nain Pathian a thei taktaktu, thlarau nun taktak ih Pathian kaihngettu an um a ti. Mihrek cun, Pathian neitu ( Possessor of God) le Pathian a um ti simtu fangmen ( Professor of God) ti'n tla an ti. Nangteh khuimi ah na um ti nagmah le nagmah hliakhlai aw hnik aw!Thuthangtha Johan 17:3 ah, "Cuih kumkhua nunnak timi cu Pathian taktak a simi Nangmah theih le na thlah mi Jesuh Khrih theih hi a si," ti'n kan hmu. Curuangah zumtu kumkhua nunnak kan nei kan timi cu Sersiamtu Pa Pathian theih le Rundamtu Jesuh Khrih kha "i Runtu le ka Bawipa" ti ih zumfek le rinsan khi a si. Khristian maksak Paul in, "Mi hmuahhmuah rundam an si ih thutak an theih ding cu Pathian duhmi a si, ti'n a sim (1 Tim. 2:4). Jesuh in, "Keimah cu thutak, lamzin le nunnak ka si," a ti (Johan 14:6). Curuangah kan thlarau nun in Pathian a theih tikah Pathian fahniang kan si. Cumi cu Pathian ih duhmi le Pathian lungawitertu a si.2. Pathian hnen Lungawi thusim Pathian theitu, zumtu ih kan neih dingmi thinlungput cu Pathian ih duhdawt zaangfahnak theithiam in Amah thangtthat le lungawi thusim hi a si. Saam 50:23 ah, "Kan hnenih lungawinak nan langtermi hi ka thang in tthattertu thawinak a si," ti'n kan hmu. Paul in, "Cat loin nan lungawi uh. Thlacam ringring uh. Nan parih ziangvek a thlen khal le nan lungawi uh. Khrih Jesuh thawn a pehzom awmi nan nunnak cubangtuk ih nung dingah Pathian in a duh a si," ti'n thazaang a peeknak kan hmu (1Thess 5:16-18). Pathian thangtthat le lungawi thusim hi a Pathian lungawitertu a si.Leitlun retheinak ram ih nung kan si bangin kan ruah lo pipi le kan duh lo cing khal in kan nunnak ah thinphaannak, buainak, natfahnak le ninghan riahsiatnak a phunphun kan tong ttheu. Cuvek caan khal ah Amah thangtthat le A hnenih lungawi thusimnak nei ringring ding in duhsak. Commentary ngantu mi hminthang Matthew Henry ih nun ihsin thazaang kan laak ding ka duhmi a um: Veikhat cu rinlopi in damiahttaih a tong. A thilri an lonsak thluh.

Duhdawtu pawl in an leengih tha an peek tikah amah riangri in, 'Pathian hnenah lungawithu sim ding pathum ka nei: 1) Ka thilri cu in long na'n ka nunnak a him; 2) veitampi hivek thuhla ka thei dah na'n atu veikhatte lawng ka tong; 3) Midang thilri longtu si loin mi ih dawttlak ka sisawn ruangah,' a ti. A mak taktak si. Uar a um ngaingai. Cawntlak nun neitu a si. Duhdawt mi nang le kei tla Pathian hnenah a phunzaitu si loin lungawithu simtu sinak in tetti ttha si zuam uhsi!3. Midang Hlawmtu sinak Zumtu pitling nun tahnak tahfung (measurement) pakhat cu peeknak nun, asilole midang thawn thluasuah hlawm awk nun hi a si. Pathian thuthangttha siseh, kan hmuhtonmi thlarau nun thuthup siseh, fimthiamnak le thiltitheinak kan neihmi siseh, sumsaw le thilri kan neihmi siseh zumnaklam in kan innsang a simi kawhhran sungah le kan innhnen pawl le a ttulsammi pawl hnenah siangzet in pe ding le hlawm (share) ding kan si. Bible in, "ngahlam hnakin peeklam ah lungawinak a tamsawn," (Tirh 20:35) timi hi hna ih theitu men lawng si loin a nuncihtu kan si ding a thupi.Veikhat cu kawhhran home cell Bible zirnak ka fehlai ah Taxi mawngtu thawn biaknak thu pawl kan reel. A timi pakhat cu: "Khrihfa pawl hi mi ttha le mi tirhsiang nan si. Mother Teresa, le Bill Gate tla cu midang hrangah nasatak in an peek siang, ka uarzet" a ti. Ka lungawi nasa. Ziangahtile zumlotu pakhat in cuvek ih Khristian pawl in hmuh cu amak ka ti. Kawlram le hmuntin ih um Laimi zumtu pawl hi mibum le mi hrokhrawl, mi duhham emem si loin, Kawhhran hnattuannak le khua le ram, miphun `hansonak hrangah siangzet ih a thawhtu kan si ding thla ka cam. Kan kiangkap ih mi tlasam mangbang vansaang pawl hnenah vanlam duhdawtnak langter theitu, ngahmi thluasuah mai' zawn lawng ruat ih ham tteitteitu si loin, pitling nun nei in midang a hlawm siangtu kan si le Pathian lungawitertu kan si ding.

Duhdawt mi zumtu, na khristian nun tthate'n zohfel saal hnik! Na lungkim tawk maw? Zumtu na si pekte le atu na nunnak ah Pathian theihnak ah na tthanglian maw? Bible in, "Kan Bawipa le in Runtu Jesuh Khrih zaangah lainatnak le Amah theihnak sungah tthang vingvo uh" ti'n in sawm (2Peter 3:18). Cule lungawi nun neitu si ding tla in forh; "Bawipa thawn nan pehzom awknak ahhin nan lungawi ringring hram uh. Ka nolh saal hrih ding; nan lungawi hram uh," (Filipi 4:4) ti'n. Hebru cangantu in, "Tthatnak tuah kha hngilh hlah uhla, nan neihmi midang thawn hlawm awk ding tla hngilh hlah uh; ziangahtile cumi cu Pathian lungawitertu raithawinak an si," a ti (Heb.13 :16). Curuangah kan neihmi midang hnenah siangzet in a hlawmtu si zuam cio uhsi! Theitu, Lungawitu le Hlawmtu cu mi lungawi le mi thluasuak an si.
By: Pastor Runcungmang (Ygn)

Na Caan Ttha Pawl Ziang Ti'n Na Hmang

Kan cung Pathian ih a sersiammi hmuahhmuah hi zoh rero tikah mak hi katizet. Cuih a sersiammi thil hmuahhmuah in an tikcu vek te'n an caan cu diktak in an hmang.Sihmansehla, kannih milai pawl cun cuih a thupizetmi tikcu le caan cu asual zawngih a hmangtu kan tam sawnhi ka hmuh suak tikah "caan" hi athupi tuk ruangah hi thu thawn pehparaw in ka thei tawk te'n ka ruat dan le ka hmuh dan tarlang ve ka duh .Upatmi casiartu, nan theih cia vek in minung kan nunnak ah hin caan hi a thupi bik mi pakhat asi bang tukin caan hmang thiamtu kan siding hi athupi nasa. "Time is money" ti'n Mirang thufim sungah kan hmuh bangtukin caan a hmang thiamtu a tam sawn cu Milan lole mitthangso lo an um lo ti kan hmu thei. Leilung tlun pi'n kan ngaisang zetmi mirang pawl hi an nunnak kan zoh sal tikah a thupi bikmi cu caan hi thupi zet in an hmang ih caan hi mi zovek te khal in an upat thluh. Caan upat pawl cun thil ziangkim an tuahnak ah a thawk ihsin a cemtiang a ttha thei bik ding in le a rang thei bik ding in an ttuan suak ttheu.

Caan upat pawl cu sersiamtu cung Pathian khalin mal a sawm ttheu ti kan hmu thei. Curuangah Mirang pawl cu thlawsuahnak an dawngih upatnak khal anco. Upatmi casiartu ulenau kannih Chin milesa pawl khal atthangso mi kan sive theinak dingah caan hmang thiamtu kan va ttul em.Caan hmang dan kan hmuh fiang theinak dingah a tanglam vekin ka ter lang duh. Minung pakhat in nikhat sungah peng 30 feh thei bang ta sehla, a hmaisabikah caan hmang thiam si a ttul, caan a hman thiam lo ahcun cuih a tumtahmi peng 30 cu nikhat ah a thlang suak thei lo ding. Cutiasilo hmanah buainak thawn cuih a caan cu a hmang liam ding. Caan hman thiamtu cun zing tuan te'n a tho pei ih lamzin ih a ttulsam dingmi pawl cu thatten a timtuah hnuah a tumtahnak hmun lam panin a pawksuak dingih buainak le harsatnak um lo te'n cuih peng 30 cu hahdam te'n a thleng suak thei ding. Upatmi casiartu thangthar pawl nang le kei hrangah tuhi kan fehnak hmailam hrangah timtuahnak caan tha bik zing lam caan asi. Caan ttha aum laiah ttha te'n tim kan tuahlo asi ahcun, a ra lai dingmi caan ah mualphonak le ningzaknak pawl thawn harsazet in caan kan hmang leh pangding a phan um nasa.

Atu caan hi (Mino-Zirlai) kan hrangah nuamnak caan asi hrih lo. Hna pakhat kan ttuan tikah a thawknak hnakin a tthehnak lam asilole tthehhnuah nuamnak cu kan hmu thei. Harsatnak kan tawn tikah khal thinnau lote'n caan ttha kan nei lai caan ah pacang zetin zuam cio ding hi a thupi zetmi asi.Kan inn ihsin hmundangah khualtlawng dingih kan timtuah laiah nulepa in duhsaknak thawn thu in cah ttheumi thil umdan hmangin ralring te'n le harsatnak tawn caan khalah beidawng lo te'n le thinsua tak in tumtahnak hmun tiang kan thlansuak theinak ding ah thu in cah theu mi cu kan thlun ih hlawhtlinnak kan hmuh ttheu. Cubangtukin kan miphun sungih sin phunhnam duhdawttu upa mifim thiam pawl ih thucahmi le in simmi pawl cu thlun in caan kan hmang thiam theinak dingah thazang pekaw ka duh. Casiar dahlotu cu taksa lam in mitcaw pa vek asi ti'n ca ngantu in a hmu. Cuvek thotho in thu ttha le thudik ti thei konan a thlun duhlotu cu taksa lam ih hnaset pa vek asi. Cuih mitcaw le hnaset pa cu mitcaw lo le hnaset lo pa thawn an pawl aw thei lo ding ziangah tilen caan an hman dan a bangawklo ruangah asi.Curuangah caan hmang thiamtu pa cun zing ihsin tlailam tiang cawl lo te'n zuamzet in hna a ttuan ruangah cuih a ttuan man cu a ngahih a thaisun hrangah thazang thar ah a cang sal.

Cuvekin mifim, mithiam pawl cun an caan ttha neihmi hmuahhmuah cu mannei zet in an hmang suak ih a thaisun ih a ttuansuaktu ding an tesinfa le hrangah zin dik le hmun tthattha cu an pesawng ttheu. Caan ttha nei ko nan ttha te'n a hmanglotu cu cuih caan ttha a hmang thiamtu pa (mifimpa) hmaiah bawmnak dil in mualphonak thawn a caan a hmang leh ding ticu zapi thei cia asi ko.Santhar nonawn pawl in atu kan caan hi timlam awknak caan ttha zinglam lawng asi laiih nuamnak caan asi hrih lo, atu ah na caan nuamtak in na hmang rero asi ahcun a rei hlanah mualphonak le ningzahnak in a lo hmuak lehpang ding ti a phan um nasa.Curuangah kan mit in zohfel in kan hna in ngai phah in le kan ruahnak thawn zir suak in caan ttha kan neimi hmuahhmuah cu mannei zet in hmang cio dingah duhsaknak thawn ka lo sawm duh a si. By: Salai Tuaklianuk Kaphlawn

Lungawithusimnak:

*Cahran in kuattu pawl hnenah le Ram Hruaitu Kutkaih avei hnihnak suahsuak thei dingin Rs. 2000 in hlutu upatmi RTH Kawmiti Director Pu Hre Mang (US) hnenah le

*Chin calai ngainatnak thawn RHT Kutkaih in rak siarsaktu hnenah le thazang in petu zate hnenah lungawithu kan sim.

Zirthiamnak ihsin RalthatnakBy:

Hniangsinpa

Leitlun ram hmunkipah kan Laimi pawl khal kan thlengin, zirnak sang sawn le thiamnak ropi sawn neih tumin kan zuam rero. Kan zirthiamnak pawl khal a sangin leitlun ram ropi pawl ban hrih lo hman hai khal sehla, kan mai tawk cio in "Keimah" tiaw ngam kan tam vivo ih, a lungawi um in a sunglawi vivo. Ram a harsa in uknak lamah hma kan sawn thei lo ko nan, khat lamah ramdangah zirthiamnak tha sinsin kan pan thei phah a bang ih, a lungawi um thotho ah ngai sehla, innsungsang pakhat ihsin Bible Buaih lole, Leitlun buaih nei pakhat tal um lo nak ngaingai khal a um nawn lo. Kan ramah zirnak tha ngaingai lo khal sehla, mirang tong malte tal thiam lo le siar thei lo ngaingai khal mino ah hmuh ding an mal vivo. A tha in a sunglawi nasa.Hmansehla tiih khatlam zawng kan ruah ahcun kan zirthiamnak hi a hman hna kan thiam ngaingai hrih lo a bang in, a rah ei ding ngaingai a mal zet lai hi cu lung nuam lonak ngaingai a si. Khuahlan kan pupa pawl san kan zoh ih, tui san thawn kan tah thim ahcun, a linglet ko e!!! Hmansehla, zirthiamnak nei lo hmanin, mifim tongka an rak thei mi tal cu a hman dan le hman ngamnak lungthin an rak nei sawn a si kha. Pathian thu lam kan zoh a si khallen, Zirnak lam duh ruangah Oxford vek ah an rak kai nan, an thiamnak pawl le an zir mi pawl hmang ngam ding in ral thatnak an rak nei sawn a si kha.

Thufim vek hmansehla capoh thungai kan Lai tongih kan hman zet mi pakhat cu, 'An at ralthat a si kha' ti mi a si. Cu mi ih duhsan cu zirthiamnak nei hrawt si lo ih, ralthat hi a si. Hmansehla, cuvek tong ngamtu pawl le Zirthiamnak ka nei tiaw kengkengtu pawl hiteh, ziangah ha mi raltha kan ti dah fawn thei lo. An zirmi le an hmuh mi pawlin an mahah ralthatnak a pek thei lo in, ralhrutnak sawn a pek maw si? Mai zirmi hmang ngam lo pawl sawn hi, at ralthat ti ding an bang sawn in ka thei. "B.th ka si hi" ti fawn, mipi hmai thlacam ngam fawn lo, "B.A ka si hi, kha tin in ti menmen hlah"ti ngam fawn, thurawn tikah, 'kei ka thei uallo' ti lala pawl hin kan zirmi hi ziang a si ti an thei lo maw si ding? B.Th lole, B.A timi hi a hmangngamtu hrang ahcun a tawk zet in ka thei. Cumi hman hmangngam lo kan si ahcun, zir bet vivo cu tum duh lo sawn sehla, ziangah tile nu le pa hnenih thuphan percawp ih sumpai cah le ramdang sungkhat unau hnenih sumpai kan dilmi pawl hi a mal sawn ding. Kan zirmi hi ziang a si ti thei fiang lo tu cun ziang ti bikin ha a zirmiin ralthatnak a pek thei ding? Curuangah kan zirmi theihfiangnak hin ralthatnak mi a pek ti khal theihfiang a that zet fawn ding."Kei cu M.A ka si nan, taxi ka mawng a si hi"tiin Kala pakhat cun i ti dah. Ka ruatih, ka zang a fak in, a zirmi ka pamhmai tuk. Kasim duh sawnmi cu kan zirmi kan hmanngam thei lo ahcun lamzin sirih ei ding nei mumallo pawl hnak in kan sang cuanglo ti theih fiang hi a tha zet. Hmuhtawn mi le zirnak nei fawn ih, cumi in ralthatnak in pek ih, hmangsuak ngamtu kan si lo ahcun, ziang ha kan zirmi in thupitnak a neih? Khawte ah um in lo thlo sawn sehla a tha sawn lo maw?

Nikhat hnu nikhat kan zirmi hin a hmanngamnak ralthatnak in pekthei lo ahcun kan zirmi pawl hi a diklo sawn maw a si men thei. Zirmi a dikfawn ahcun kanmah hi mi bang lemlo kan si sawn tinak a si ding. Curuangah mi khalin an zirsunte raltha zetih rak hmangin, an ram thlengawk le thangphawknak tiang an rak tuah thei ahcun, kannih bul ziangah kan tuah thei lo ding?Ka sim bet duh cu, Laimi no pawl kan zirmi pawl hi a sang si maw, niam khal siseh ralthatnak le a hmanngamnak in pek hram seh. Culen kan ram ah harhtharnak le thangphawknak pawlin ram an co ve ding. Mai zirmi theifiangtu cun ralthatnak an nei theu bangin, kan zirmi khal theifiangin kan zirsan bik khal a theifiangtu si hram uhsi. Culo ahcun, kan zirmi le kan sumpai hmanral mi pawl hi pamhmaih a um tuk pang ding. Mai zirnak le zirmi hmangsuak ngamtu sawn hi mi raltha an si. "Zirthiamnak ihsin ralthatnak" lamzin zawhtu si hi mi vantha le mai sinak theitu an si. Raltha zetih hmangsuaktu si hi, a sual zawng le mi dokalh zawngih hmangtu si hi a si lo. Raltha zetih hmangtu sawn cu, a dikmi tan ngam le cui parih ralthatnak thawn ding ngamtu si sawn hi a si. Curuang, "Nang Lai mino, na zirthiamnak in ralthatnak lamzin a lo zawhpi maw" tihi kan thupibik si hramseh. Cumi ih rahsuah cun ram a ti dam dingih, kan mipi zirthiamnak neilo pawl khalin hlawknak an ngah ding. Kan zirthiamnak hin ralthatnak lamzin in zawhpi hramseh.

Thuthannak:

*Bangalore Chin Fellowship (BCF) ah kan hmin pe cio uhsi.

*BCF T.shirt man pe thei hrih lo kan um pang a sile Salai C.Laltinhrem Zahau (BCF Secretary) hnenah pe cio uhsi.

*Pathian ih rem a ti asile BCF hminin X'mas tla sunglawi zetih hmang thei dingin tawlrelnak a um rero zo.THANK YOU FOR READING ME, RHT KUTKAIHRAM HRUAITU AVEI THUMNAK CU DECEMBER SUNGAH SUAH THEI DINGIN TAWLREL A SI.1. Cahran thawn siseh (Dec. 10 hlan), sumlepai thawn siseh thlacamnak thawnsiseh inbawm ciodingah kanlo dil. Atu kan san hi sandang tak a si zo, hnattuan dingmi le ttuantu ding an um ko nan, ttuannak ding sumsaw a um lo.