RAM HRUAITU KUTKAIT VOL. I.

RAM HRUAITU KUTKAIH

Editorial:: Pathian, ram le miphun thehdar tertu bik cu calai a si. Bible (calai) hmangin vanih a ummi Pathian thu le hla tampi kan theih bangin, kan calai te hin kan miphun sinak le kan thuanthu sia le ttha pawl santhar nonawn hnenah a simfiang ve. Ram le miphun kan timi cu calai lo cun sanrei an diah lo. Ram le miphun kilhimnak ih hriamnam ttha bikcu calai hi a si. A cakmi ram le miphun si le si lo tahnak ih an hman bikmi cu calai hi a si.

A cakmi calai neitu ram le miphun cu a cakmi ram le miphun an si. America hi an calai a cak tukih an calai in an sinak a langter bik, mirang ttong thiamlo, siar thiamlo, le ngan thiamlo cu international level lo vekah a cang aw thluh thlang lo sawm. Kan calai a mawiih a tthat sinsin asile kan miphun a mawi tinak a si. Mirang cu an calai rori’n an ram le miphun a cawisan bangin, kan Chin calai in kan miphun in cawisang ve thlang seh. Kan Chin Tlangttong ( Chin Common Language=sirhsan : 1923 meeting in Pyin Oo Lwin) hi nangmah le keimah ih kan cawisan le kan remtthat lo ahcun zohmanin in ra remsak lo ding, an ngaihsak lo ding. Curuangah, duhdawtmi Chin mi le sa, Chin thisen le thinlungput kanneih theinak dingih a thupi bikmi cu Chin calai kan thiam, kan hman a ttul. Kan calai, kan bia le hla thawn hi kan calai le biahla in Petu Pathian thangtthat uhsi. Athu le hla ngan uhsi, sim uhsi, phuang uhsi. Tthangthar nonawn leng le val in kan calai cawisan kan thiam lawngah zohtthim tlak taktak, rinsan tlak taktak, uar tlak taktak, fak tlak taktak, ngaisan tlak taktak le suanvawr tlak taktak kan si thei ding.###

Fala Fim le Nun Mawi Ka ti mi cu
Duhnak ahhin a phunphun a um ti cu rel vivo tul lo in kan thei ko ding nan, duhnak ahhin tulai fala tlangval pawl lungthin ahcun taksa daiawk hiarnak hin tamzet in hmun a khuar ti sehla kan tong sual ciamman lo ding ka zum. A hleice in mipa lamah hi cun ruah ciammam ding a mal deuh men thei, a san cu a tuartu hi nunau an si theu ruangah a si. Mipa cun kan hmuh veten anmah ah tisa hiarnak a um lo ahcun second thought (Ruahsalnak) kan nei theu vun ti sehla, kan hmuhsal ih, kan hmuh tam hnu lawngah duhnak in kan lungthin sungah hmun a co ngah theu, cuisin an taksa cu kan ta a si tiin a zaten kan ham ih, nunau in in rak eel asile, a hmaisabik ahcun kan thinheng aw ter nan, a rei hlanah kan ngainak an ti zual sinsin sawn.

Nunau hrekkhat cun cucu rak theithiam lo in an taksa cu mipa lungawi lo phangah an rak siagaw pang theu ih, nehhnu ah an mai hrang le sungkhat unau hrang ih mithmai men ngam lonak dinhmun tiang in a hersuah pi theu. A mipa sawn cun cucu deusawh ah kan hmang lamlam theu a si cu… hmanseh nunau fim cun, duhak hi ziang a si ti an thei fiangih, an pasal an sihlan sung cu ziangbang khal in rak duh khal sehla, 'Nehhnu ih mualpho hnakih' tiin an rak eel ngam ih, an thenawk hnu khal ah, mipa hmaiah an hmai a hngal thotho… an zahumnak cu zankhat nawmnak men ah an siang lo ih, cucun insungsang dintheitu ding nupi nu tha an sinak a lang ter sawn. Mipa hmuahhmuah thlum zet ih be theitu pawl hi an zaten mipa duh an si ce lo an ti theu ko e, nan a tam sawn cu an si thotho ka ti ngam. Tihzah tlak nunau cun mipa mithmai hnakin mipi mithmai a zoh thiam ih, zawi' hmai hman ah hngal lo ten a um nan, zo pohpoh ih tham theih cun a um dah cuang lo.

Zohman a be se dah lo nan, mi hmuahhmuah ih biak zawmtlaih ding ah a um dah fawn lo, a be hmaisatu pohpoh in, "Hi nu cu nupi ding tlak a si hi" an ti sawn…
Hni siamsi te in mi hmuahhmuah a be thei ko nan, Mi pohpoh in an hnih ter thei fawn lo. Hnatuannak ah mi hnakin a taw a zaang nan, mi pohpoh ih fial ngam a si dah fawn lo… zo hmuahhmuah hrangah a tuan theu nan, zo pohpoh khal in an duhduh in an fial ngam fawn lo… thinsau zet\n ten a um ko nan, zo hmanih nautat ngam ding khawp in a um fawn lo, a hmuh mi pohpoh nun a sim in, nuntu lamzin a zirh dah lo hleiah, a mai nun ihsin an zir theinak dingin an kiang ah a um sawn theu. A hmel mawinak hnakin a nuntu zia mawinak cu mi thinlung a neh sawn ih, a tongkam mawinak le a felnak cun mi thinlung a neh ih, tlangval pohpoh ih biak ngamlo le relsiat ngam lo khawp in a mah le mah cu mi tihzahtlak a a suah sawn theu
Mipa tamsawn le tong ralthatnak tuahtu pawl in, "Na mawi, na fel, ka lo duh" an ti khal ah, "Tongkam na thiam tuk" tiin, an thinheng lonak ding le a relsiat lonak dingah tha te in a sawn ko nan, a thinlung cu a hla thei bik ah ret in, mi tha fa tengteng a ti lo ih, a mah duh ngaingaitu cu hawl in; a hril sawn theu. Mi tamnak hmun ah minung zia an thup theu ti thei ih, pasal ding si maw, tlangval ding khal a hawl lo ih, amah\n sersiamtu in a mai hrangah a thei fiang sawn ti theiin khuanu hnenah thlacamnak thawn a aap sawn theu…Cutiih a um ruangah Khuanu khal in duhsak in thlawsuah malza a sawm ih, leitlun ih ro tha le sunglawi ah a can ter ih, a hleice in mi hmuahhmuah khal in, "A covo ding a co a si khi" an ti thei ding ko in a lamzin a dingih, a pasal, sungkhat unau hrang khal ah nupi tha le mo tha, nu tha hleice cu a si theu… Laifa cuvek hlir kan si ahcun, Laitlang val teh anmah nei thei dingah kan zumaw maw aw…??? ",1]


Zohman a be se dah lo nan, mi hmuahhmuah ih biak zawmtlaih ding ah a um dah fawn lo, a be hmaisatu pohpoh in, "Hi nu cu nupi ding tlak a si hi" an ti sawn… Hni siamsi te in mi hmuahhmuah a be thei ko nan, Mi pohpoh in an hnih ter thei fawn lo. Hnatuannak ah mi hnakin a taw a zaang nan, mi pohpoh ih fial ngam a si dah fawn lo… zo hmuahhmuah hrangah a tuan theu nan, zo pohpoh khal in an duhduh in an fial ngam fawn lo… thinsau zet ten a um ko nan, zo hmanih nautat ngam ding khawp in a um fawn lo, a hmuh mi pohpoh nun a sim in, nuntu lamzin a zirh dah lo hleiah, a mai nun ihsin an zir theinak dingin an kiang ah a um sawn theu. A hmel mawinak hnakin a nuntu zia mawinak cu mi thinlung a neh sawn ih, a tongkam mawinak le a felnak cun mi thinlung a neh ih, tlangval pohpoh ih biak ngamlo le relsiat ngam lo khawp in a mah le mah cu mi tihzahtlak a a suah sawn theu …

Mipa tamsawn le tong ralthatnak tuahtu pawl in, "Na mawi, na fel, ka lo duh" an ti khal ah, "Tongkam na thiam tuk" tiin, an thinheng lonak ding le a relsiat lonak dingah tha te in a sawn ko nan, a thinlung cu a hla thei bik ah ret in, mi tha fa tengteng a ti lo ih, a mah duh ngaingaitu cu hawl in; a hril sawn theu. Mi tamnak hmun ah minung zia an thup theu ti thei ih, pasal ding si maw, tlangval ding khal a hawl lo ih, amah sersiamtu in a mai hrangah a thei fiang sawn ti theiin khuanu hnenah thlacamnak thawn a aap sawn theu…Cutiih a um ruangah Khuanu khal in duhsak in thlawsuah malza a sawm ih, leitlun ih ro tha le sunglawi ah a can ter ih, a hleice in mi hmuahhmuah khal in, "A covo ding a co a si khi" an ti thei ding ko in a lamzin a dingih, a pasal, sungkhat unau hrang khal ah nupi tha le mo tha, nu tha hleice cu a si theu… Laifa cuvek hlir kan si ahcun, Laitlang val teh anmah nei thei dingah kan zumaw maw aw…??? Hniangsinpa ###

ZIANGRUANGAH AMERIKA RAM HI AN ROPI?
“Bawipa a Pathian ih a neitu miphun cu thlawsuah co mi phun an si” (Sam 33:12).

“Dingnak in miphun a `hangso ter…” (Thufim 14:33)

“…I sunlawih tu cu ka sunlawih ding ih, i hmuhsuamtu cu ka hmuhsuam ve ding
(I Sam.2:30b)

A tlun ih Bible cang pawl kan siar tik ah: “Bawipa a Pathian ih a neitu miphun cu thlawsuah co mi an si tiah a ti. Miphun pakhat an zate ih piangthar cu a ti lo; miphun pakhat mipum tam sawn piangthar cu khal a ti lo. Bawipa cu Pathian a si ti ih lungkim-pawmtu miphun cu thlawsuah co mi miphun an si a ti asi.

Israel pawl kha Izip sal ihsin ramtiam ih hruai luh an si ih, neta lamah siangpahrang David le a fapa sanah a ram pum huapin thlawsuah an dawng. Israel mipi zate in an piangthar cuang lo. Israel mipi zate in Pathian dan an thlun thluh cuang lo. Asinan, Pathian cu Israel pawl ih Pathian a si ih, Israel khalin Pathian ih ta ka si ti a thei aw. Cubangtukin Amerika thuanthu le an ram dindan pawl kan zingzawi tikah Pathian `ih le theitu an sinak hi a ropi tuk.
Bible in fiang tei in sim mi cu Pathian in miphun pakhat pi hi a ngaihsak ih, pumpak te khal a ngaihsak thotho. Pathian in Israel pa si dingah Jakob a hril; Rundamtu Jesu suahkehnak a si. Pathian in Amorite pawl tla miphun pakhat vekin a pawm. An sualnak a kim thlang tiah a ti. Pathian in Amalekites pawl ih sualnak khal a thei ih, an hnam pumpi parah thu a `hen. Pathian in a miphun huapin mi ngaihsak ih, pumpak khal in mi a ngaihsak. Amerika hi zir thiamnak lamah siseh, doawknak lamah siseh, lennak lamah siseh, Pathian thu zirsannak lamah siseh, thil dangdang khalah leitlun ram dang hmuahhmuah hnakin an sang. Hi tluk ih ram no te asi mi Amerika hi ziangruangah hi tluk lawmmamin an `hangso si pei? A san ka hmuh ve dan ka tar lang hnik ding:

1. AMERIKA HIN KRISTIANNAK RO CO MI NASA ZET AN NEI: Amerika vekih Kristiannak rocotu ram leitlun dang an um lo.

Amerika hi Kristian pawl ih hmuhsuah mi ram pakhat a si. Biaknak zalennak hawlin England ram ihsin mipiangthar mi 102 cu Holland paltlangin an feh vivo ih, November 11, 1620 ah Amerika an va thleng ih, Princetown lawngcawlhnakah an `um hlan te ah an tawngaw khawm ta ih, an cangan mi te cu an siar tlang ta. Hi ti hin a si:
“Pathian hminin, Amen” ti in a thawk. Ram thar hawl suaktu mi 102 pawl cun Pathian an rinsan, Pathian an sunlawih.
Frence ramthar hawlsuaktu pawlin Canada an hmuhsuah tikah le Spanish pawlin Latin Amerika an hmuhsuah tikah lennak, neih nunnak hrangah le nehnak hrangah a si. Spanish pawlin Mission hna`uan tla an hmuh suam. Ram thar hawlsuaktupawl cun sui le ngun an hawl, ram mi pawl tla thawn nupi pasalah an neiaw hluah hlo men. Amerika hmusuaktu England mi 102 tla cun a pakhatnakah Kristian zalennak din dingin tumtahnak an nei ih,mi taima Bible zumtu an si. Sipuazi lawng si loin biaknak zalennak le politic zalennak hawl phah in a si.
1630 ah England ih uk mi ram pakhat Amerika ah hi ti in ca an ngan ih an hmin an `hu ih, an siar: “Kan zate hin tumtah mi bangrep le pakhat thawn Amerika hi kan thleng a si; Kan Bawipa Jesu Khrih ram kauh sinnak dingah,”tiin.

(2) Amerika acozah cu Bible Pathian hi Pathian dik a si, kan ti theinak le kan zalennak pawl khal Pathian hnen ihsin a si; Neih nunnak le malsawm-thlawsuah hrang khalah Pathian rinsan ding a si ti theihnak parih `humaw mi a si.
Amerika Independent an ngah tikih thu an phuansuah mi khalah Pathian parih an `humawk zia a lang: “Pathian dan” ti tla an phuansuah mi ah a tel. Milai cu Pathian sersiam ti tla an phuangsuak tel. “Pathian cu ziangkim sersiamtu..” ti tla a tel. An ram hla khalah hi tiin a um: “Kan ram pa ih Pathian, kan zalennak hrampi, A hnenah hla kan sak,” tiin. British hnenin zalennak (Independent) an phuan tikah a cem netnak lamah, “… leitlun hmuahhmuah thu`hentu…” ti in Pathian an upat. Amerika ram dinnakah Kristiannak hi an `humawknak bik a si. An mahte ukawknak ding dan pawl tete le, mahte paisa neih, siah thu le thil dangdang thu an rel khawm tikah can rei pi an awh, an el aw, an `heh thei lo. Netabikah Benjamin Franklin a ding ih hi tiin a hung ti: “Upat mi len uh, Atu tiang ka nung dam; ka nun rei poh le Pathian in milai thu le hla hi a uk `heh ti thutak hi ka hmu fiang deuhdeuh. Sun`am vate hman khi Pathian theihpinak telloin lei ih a tlak thei lo asi ahcun ram pi cu Pathian bawmnak lo cun a ding thei lo ding. Cathianghlim sungih ngan mi: “ Bawipa in inn a sak lo ahcun a saktupawl cu an bang lak men a si,” ti kha ka zum hnget. Amah ih bawmnak tel loin Amerika ram pi din kan tum asile Babel lung dawl hnakin kan `ha cuang lo ding,”tiin. Meeting kaitupawl an lung a kim `heh ih an thurel lai cu an cawl lawk ih an zaten thinlung takin thla an cam. An thlacam rahsuah a si a zum um, cawp le cilhin thu cu tluang ten an rel thei sal ih, Amerika ukawknak dan `ha zet a suak. “Pathian uknak hnuaiih um ram”(One Nation Under God) ti kawh mi Amerika ram a suak. Pathian nung rinsanin ram an din. An ukawknak dan tuah mi lak ihsin hminsin duh um zetzet thu li te ka tar lang hnik ding:
Amerika President si ding ih hril mi pohpoh cun Kristian Bible parah thukam a la ding. Pathian cu I theihpitu a si ti rori in thukam a la ding. Atu netabik President George W. Bush khalin Bible thawn thukam a tuah kha.

b.An rorelnak hmun pi zetzet ( United States Senate le the House of
Representatives) ih rorel an thawk zik tinten Pastor in thlacamnak a nei tengteng
ding. Pathian fimnak an hawl zia a lang. Ralkap umnak inn kip khalah Pastor
an ret. Ral nehnak ding hrang khalah thlacam a `ul, Pathian a `ul ti an thei, an
zum.

c.Khristian tlawng, kawhhran le Bible tlawng pohpoh siah dil lo ding.
d.Amerika tangka le paisa parah: “In God we trust” (Pathian kan rinsan) ti ngan
ding. Amerika tangkaa le paisa zohaw la: “Pathian kan rinsan”(In God we
trust) ti na hmu ding.

Amerika hruaitu hminthang zetzet pawl hi Kristiannak ngai sangtu le Pathian `ih tu an si:

An zate cun an piangthar kher lo ding ih, piangthar langsar zetzet kan tar lang hnik pei. Amerika ram dintu General George Washington hi Pathian `ih zet mi a si. Amerika ralkap rualte a hruai tikah Pathian a rinsan. Forge phai rawnah thla tang vur lakah a ralkappawl thawi hma an laknak hlawhtling dingin General George Washington cu thla a va cam `heu. Pathian in a thlacamnak a theihsak ih British kut ihsin zalennak (Independent) an ngah kan ti thei a si. Vawikhat cu Patling pakhat kha South Carolina in New York a va leng ih, Amerika acozah meeting pi an neih laifang a si. A rual pa hnenah kan ram uktu General George Washington hmuh ka duh ih, ziangtin ka thei thiam ding tiin a sut. A rual pa cun, General George Washington cu meeting cemnak thla an cam tikah khuk bil i thlacam tu pa a si ding, tiin a sawn. Amerika ramih cabu an sut hmaisabik cu 1640 ih lehlin mi “SAM BU” a si. Thomas Jefferson in 1774 ah an ram thuhla cabu te a suah ih, cu miah hi tiin a cuang: “Nunnak in petu Pathian cun zalennak khal in pe cih.” Amerika hruaitu Samuel Adams, John Adams, Daniel Wedstars, Ulysses S.Grant, Robert E. Lee, Theodore Roosevelt, Woodrow Wilson le hruaitu dang an zate deuh thaw in Bible ngaina tu an si. President bawrhhlawh ti ih an ti mi President Truman hmanin President `uanvo hlan a si tikah tangdawr zetin thlacam a dil. President Eisenhower khalin President `uanvo hlan a si tikah mipi hmaiah nasa zetin thla a cam. President a `uan sung hmuahhmuahah meeting an neih zik tinte in thla an cam ta ringring. President Lyndon B. Johnson khalin Pathian lawng a rinsan thu a phuang. Leitlun ralpi vawikhatnakah President Woodrow Wilson ih `awng mi cinken tlak pakhat cu: “Khrih cu Rundamtu ah kan pawm ih, a hrangah kan nung,”ti a si.

Leitlun ralpi vawi hnih lai ih General ropi le huaisen Douglas MacArthur in hi tin thu asim: “Pathian um zum lotu communist pawl thawn kan kawpaw thei lo. Kross le Alaan(Thantar) hi kan ruahsannak le kan rinnak in mang tertu an si. General Douglas MacArthur in Amerika kawhhran tampi hnenah Japan ramih Missionary thawng tampi thlah dingin a ngen hai. Amerika President a vawi 16 nak Abraham Lincoln khal hi mi fim, mi tangdawr, Pathian `ih le Pathian rinsantu a si. Pathian tel lo cun hlawhtlinnak a um thei lo ti ringring tu pa a si. Amerika cu a thawkin Pathian rinsannak thawi ding an si zia a lang.

II .RAMDANG HMUAHHMUAH HNAKIN PATHIAN IN AMERIKA RAM
HI THLUASUAH A PE:
Kan `humawknak Bible kha: “Bawipa a Pathian ih a neitu miphun cu thlawsuah co mi miphun an si,” (Sam 33:12). Pathian hi Amerika parah a lungawi a bang. Ram dang hnakin an lian hleice. Leitlun ram kipin Amerika ram ih vaih thluh an duh. Ziangruangah Amerika hi hi tluk lawmmamin an `hangso si pei? A san cu a tlunih kan tarlang zo bangin ram dintu, ram hruaitu pa le pawl kha Bible parah an ding, Pathian an rinsan, Pathian an duhdawt, Pathian an cawisang ih, Pathian in a cawi sang ve hai.

Casiartu unau, pumpak nunah siseh, innsang huapin siseh, a khua huapin siseh, a miphun huap khalin hih thu hi a dik mi asi. Bible parah innsaang, khua le ram, miphun din uh si. David siangpahrang khalin hi tin a ti: “Ka sen ihsin ka tar tiangah , Bawipa in mi `ha a tlansan ka hmu dah lo. A fale pawl khal rawl diltu an si ka hmu dah lo,” (Sam 37:25). A thawkin a cem tiang Pathian cawisangin amah lawng hi rinsan uh si.Kan chin miphun,kan chin ram `hansonak ding hrampi dik tak cu a nung mi Pathian rinsan pumhlumin,amah `ih in,a thupek thlun hi a si bik. Timothy Suilianmang.###


KANMAH LE KANMAH KAN ZAHPI AW MAW
Duhdawt mi casairtu, Ulenau Chin fala le tlangval nang le kei kan za te`n Chinmi, Chin tlangval le fala kan si ti hi khui hmun kan thlen tik khal ah kan theih hnglih lo dingah athupi na sa. Miphun dang pawl lak ah laimi kan sinak hi kan zahpi pang maw?Tthaten zohfel sal hnik uh si.

Pathian ih zang fahnak ruangah kannih Chinmi pawl khal Bible thu zir dingin maw, Lei tlun fimthiamnak zir dingin maw leitlun hmunkipah kan thleng zo. Cumilak ah lai fala le tlangval nang le kei kanmah le kanmah hi miphun dang lak ah kan zahpi aw pang maw?
Chin fala pawl in lai tlangval pawl hi kan zahpi maw? Kan sun lawi maw? Cvek tho tho in lai tlangval pawl khal in Chin fala, kan farnu le pawl hi miphun dang pawl lak ah kan zah pi maw? Kan cawi sang maw? Ti kan ruat fel a tul. Chinmi nang le kei zahpi awtu maw sunlawih awtu so kan si. Chinmino, kan rual pi kawm mi hi zo vek an si ti kan thei a tul. Kan rualpi kawm mi miphun dang pawl lak ah, kanmah chinmi le laimi sawi sel aw tu maw, zahpi awtu maw, cawisang awtu so kan si?

Chin fala le tlangval, nang le kei miphun dang lakah le ram dang ih kan um sungah hin harsatnak kan tawn caa nah harsat tuarpi aw in, miih sawisel le rel siat kan ton caan ah sawisel awtu si sawn lo in a tthatnak lam sawn sim le reltu si dingin le ziang vek lungawinak can kan tawn tik khalah lungawi pi aw tawn in pakhat le pakhat duh dawt aw tawn in cawisang aw ding kan si. Mikhua, miram,le miphun dang lakah kanmah le kanmah zahpi aw lo ten pakhat le pakhat sunlawi aw in kan cawisang aw tawn a si ahcaun miphun dang pawl ih zohtthimtlak miphun kan si thei ding.

Curuangah, Chin mino fala le tlangval, kanmah le kanmah hi zoh tthim tlak mi si thei ding in zuam cio uhsi. Kanmah le kanmah kan sunlawih aw lo cun zohmanin in sunlawih lo ding. Kanmah le kanmah kan zahpi awk asile miin in zahpi ve ding. Mino fala le tlangval nang le kei hin miphun dang le ram dang asimi tlangval le fala kan ngai sang,kan sunlawih le kanupat ding hnak in kanmah le kanmah lai fala le tlahnval hi ngaisang in, sunlawih in upat aw sawn ding kan si. Chin fala le tlangval casairtu kan zaten kan par ih thuneitu cu kan mah tho tho kan si ihruangah kan tthatnak ding hi hrilthiamtu si hram uh si. Casairtu le Chin miphun hrangih duhsaknak thawn, Salai Joshua Lalawmpui Falam.###

KAN RAM LE MIPHUN IN A TUL BIK SAWN CU!Mi lian men si loin ram le miphun hrangih pe siangtuMi fim men si loin ram le miphun hrangih khawruattuMi raltha men si loin ram le miphun hrangih thudik tan ngamtuAwkam thiam men si loin ram le miphun hrangih tuansuaktuMipum, thazang men si loin ram le miphun hrangih pumpeaw ngamtuHmuhnak bi neitu si loin ram le miphun hrangih hmuhnak kau neituMi puarthau si loin ram le miphun hrangih tangdawr theituNahsikawknak si loin ram le miphun hrangih duhsakawknakBuainak si loin ram le miphun hrangih rualremnakSawiselawknak si loin ram le miphun hrangih theihthiamawknakThentheknak si loin ram le miphun hrangih pumkhatnakHuatawknak si loin ram le miphun hrangih duhdawtawknak, tvk...Hsn: Buannel mekazin, Falam Pawlpi Mino kum 10 kimnak (1995-2005) sungihZohfeltu Lu (Editor-in-Chief) hnenin sungih ta lak mi a si. Salai Lalramlian ###

Mah Hringtu Nu Ngainak Bezai
Hngilh ni um lo zanmang hman ah Na annka thlumten i hnem thinhar canah KANU ka longai tuk ti reh ni umlo Tlaitluan tonsal nak ding Cung Pt in run bawm hram!! Kum2000-nunhar ruangah Guam pan in Arfano anui humthei lo Muvanlai lon mi bang U SiangLian tei inn hmai I thlah Luangliammi thinlung mitthli Lang tir ngam lo NA thinhar phang ah!! Vairangthiamnak telephone thawn Mitthli luangliam sup aw thei lo'n HAKA in Na aanka thlum te Feisun hnak tuarna "Damten ka fa hniang tin" Hnigilhni um lo kan biak awk lai!! November 7, 2000 hniglh ni um hlang! Mitthli zunthli Run ti hnak tam Aluang liam e senpi hmai ah Riantuan Bawiupa pawl thinlung a sun ee! KANU mangtha tin Rangoon suahsan!! Vanzuang hnattuantu mawinak vanpar Arrsi bang Aanka thlum ten "Ttap hlah in ti!!" A hul har ee KANU nangngai nak mitthli!! Ansim Jacob bang siamtu ka cam siat "Ziangruang ah KANU ttangnem i tthen tir tin!!" Nangngai reh nak an sim BEER ding in Rualpi leitlun nuamnak ka hawl Tthahnem hawl Paamsin tong an ti bang Tuar har sawn e KANU nangngai nak Thinlung sung a khoih cem ti neilo'n!! Guam tikulhte a mawihlei ce EDEN duum bang Cung PT ngilneihnak a luangliam e Laimi seino misenpi hrang I hnemthei lo KANU ka lo ngai nak Mitthli luaithli RUALTTHA bik cang sawn e!! Rual le pi cu an duh NUNNEM te bia in Anhni an khek an nuam ce e! Van-sia-mal-mak kei Na-fahniang Katuarcuang ce NU le ngai nak "DAMTEN NA UM MAW?" tin kut ka lo kai!!!
By Morris Zamang ###


Lairam mawi sinsin dingin Pastors or Politicans an thupi deuh?
Unau nan zaten, Jesuh hmin in nan kut ka lo kai.Hmaisa ah Baibal catlang tawite hi von siar ta un si:
Pathian in a cersiam mi pawl a zohsal tik ah a ttha a ti. Cun amah vekih a sersiam mi milai hnenah hitin thlawsauh a pek. Fa tampi nei in pungzai uhla leilung hi nan luahkhat pei ih nan thuthu in nan um ter pei. Ti sungih nga siseh, lei parih a vakmi ramsa tinkim le vanih vate hmuahhmuah tlun khalah siseh, thu neihnak ka lo pe. Leilung thlunah thlaici a phunphun le thingtheirah a phunphun nan ei dingah ka lo pe a si, a ti (Cf. Seemtirnak, 1 ).

Himi Baibal catlang sungih sin Pathian in;
(1) Pathian in a sersiam mi pawl a zosal tikah a lung a kimtuk, mawi a tituk, cu ruangah "a ttha a si" a ti ih thlawsuah a pek.
(2) Pathian in a sersiam mi milai pawl khal cu thlawsuah a pek ih mawi le ttha a timi leilungpi cu "kilkhawi" dingin ttuan vo a pek.

Pathian in lairam hi "a ttha" a ti ih thlawsuah a pek mi a si. Thlawsuah a pek mi lairam sungih a um mi thingkung, tidai, ngate le van ih a zuangmi vate phunkim kilkhawi tu dingah "Laimi" pawl ttuanvo a pek. Asinan, lairam in mawinak le tthat nak cu kumkhat hnu kumkhat a cem deuhdeuh, a siat ral deuhdeuh. Kum tin in hmun tin ah mei a kang. Khau le ram a phul sinsin. Van ruah a mal sinsin ih cerhtidai khal an kang sinsin. Ram sa le vate phun kim rilrawngin an vakvai. Tthal can ah in ding tidai rori hman khawp kham Falam khawpi sungah a um nawn lo.

Cuti asilen, Pathian in mawi le ttha a timi kan Lairam hi kilkhawi ding, mawi sinsin dingin le ttha sinsin dingin zoso hotu dinhmun in ttuanvo a nei sawn, Pastor pawl maw Politican pawl?

Hithu ah hin mitampi in "Pastor pawlin ttuanvo an nei lo" tiah an ruat sual ttheu. Hrek khat Pastor pawl khalin ttuanvo kan nei lo a si, Politician pawl ih ttuanding mi a si, tiah an ruat sual ttheu. A poi zet. (Atlun lamih Baibal catlang hi kan thei fianglo a si hmang.) Pastor pawl le Politician pawl in hotu dinhmun in ttuanvo an nei veve a si. Asinan, an ttuan thei dan cu a bang awlo.Tthimnak ah Politician pawl cun, a tlangpithu in, thing le rua siseh, ramsa le ngate siseh, van in a zuangmi vate phunkim siseh, ziangtin kan humhim theiding, ziangtin kan pungzai ter theiding timi lam ah Pastor pawl hnank in an thei sawn. Asinan, khatlam ah cun Pastor pawl khal in Politician pawl hnak in ttuan theisawn mile ti thei mi an nei ve. Tthimnak ah Pastor pawlcun nipi ni tinten mibur sawm lenglo, za lenglo, le thawng lenglo hmai ah thu sim theinak can ttha an nei. Mipi in an upat ih an thu khal an ngai.

Asinan, Pastor pawl le Politician pawl in ralrin ding an nei. Politician pawlin "Mi pakhat in hi leilungpi hi a za ten nei hman sehla a thlarau in nun nak a neih lo asiah cun ziangzo a ttha hnem" timi Baibal ca thlang mang ringring seh. Cu bangtuk thotho in Pastor pawl khal in khua le ram tthan so nak ih hna an ttuan tik ah Pastor an si timi cu hngilh lo ten an ralrin ringring ding a thu pi zet. Biaknak lam ah Politician pawl in Pastor pawlih thu an ngai vek in khua le ram tthanso nak dinglam khal ah Pastor pawlin Politician pawlih thu an ngai a ttul ve. Cun Pastor pawlcu Baibal thei an si vekin Politician pawlin Baibal thawn kalh aw ih mipi lam an hruai asilen thinlung thianghlim le ralttha zet in thu hman an phuansuak a ttul a si.

Cu ruangah Pastor pawl le Politician pawlin Pathian ih pek mi ttuanvo cu mang ringring in lungrual ten hna an ttuan tlangih mipi kkhal in an thu kan thlun asiah cun Pathian in mawi le ttha a ti ih thlawsuah a pek mi kan Falam, kan Lairam, le kan Leilungpi cu kum khat hnu kumkhat a mawi sinsin ding a si.

Hminsin ding:
"Pastor pawl" ka timi cu....... Pastor pawl, evangelist pawl, le Biak nak Saya pawl an si.
"Politician pawl" ka timi cu.........Politician pawl, Khua le ram hruai kai tu pawl an si.
Ka lung awi, Bosco Mang. ###

Na Feh Ve Lo Ding Maw ?
Hlanlai kan pupa sanlei ahcun nuamzet le a mawi zet mi kan Chinram khei atu ahcun a siatbal thluh zik zo. Cuih a siatbal cuahcohmi kan chinram khei kamit thlam sungah a cuang ringring . Zoh khop theilomi thinglamtah pawl tlacu hmuhding an vaumnawnlo em. Tuhlan ahcun minothalai fala mawimawi le tlangval thatha pawl tla cu pakhat le pakhat duhdawt aw zet in le nuamzetin kan rak leng tlangnak hmun pawlkhal tthing ripriap ih a um kahmu tikah ka riah a sia.

Tu ahcun kan nu chinram ih tangsung ah thangthar nonawn hmuh ding anumnawnlo, kan pumpi khapkhat hrang coi ah ar fano a nu ih a thihsanbangin kan vakvei, bawmtu neilo in hnam dang pawl ih hmuh suamnakcu tuar in, kan um ih ka thin a na tuk. Inn lam ih atang mi kan nu le pa, pipu pawl le ziangtheilo nauhak pawl tlacu bawmtu le hnemtu ding neilo in an aihram,tuarhar ka ti nasa. Nupi Fanau hrang ah ti’n inn sang pabik cun nisa le ruahsur khal theilo in zuamzet in le hersazet ciang in atuansuak mi pawl khal mithalo pawl (Kawl ralkap)in hmuhsuam nautat takin anlaksak mipawlcu kamit in kahmu , phil hloh thluh ka nuam.Ziangtinkim ah thansonak umlo ding inle sal bang in kanmi phunpi pawl inuk kahmutik ah rundamtuding kantul tikahmu fiang nasa. Nu le pa neilo pawl ih kanu le pa ti’n an ttah bang, an au aw cu ka thei tik ah hnem dan ding katheilo, kamit thli ka biang ah aluang.Caan tampi kathin in tinuam tertu le zohnuam kati bikmi Chin fala mawimawi tla cu minung coicoi leinatnak neilozetin mithalo pawl in camkhat sung hrangah nupi vekin anhmang ih anpar mawinak cu zsaim terin an liam sansal lala, meisa lignin ka thin a sa hethet. Kanram suangah kan unnan mithalo pawl ruangah raltlan bangin thinphang le lungkui in kan um. Kan miphun hi zuamlotu pawl kut sung ah kan um ih sal bang in in tuah nak khur sung ihsin inrun suak sal dingah Pathian hnenih kaaunak khal cu a rei zet thlang.

Kannu lairam tunding sal ding le tlang sang par ih a ummi purang pawl siatbal thluh sal dingah nang le kei in tuanvokan nei .Tanrual cu cahnak anti bang tukin kan pupa le miphun duhdawt tu u le nau pawl ih sawmnak aw le thazang peknak aw thang katheih ve tikah mang bangza thazang ther cu ka thinlung sung ah a hung khat. “The voice of the people is the voice of God” ti’n Latin thu fim ah kan hmuhvek in zumtu Pathian fa le pawl ih kan au aw cu Pathian in a rei hlan ah a kim ter thlang ding tiah ka beisai.

Ram le miphun hrang ah ti’n an fim nak le an neih thil le ri khal uilo in an nun naktiang an thapawh ka hmu tik ah upat nak thaun an ruahnak vek neive thei ding in thla kacam.An thei tawkin an ngan suakmi calai pawl kasiar caan ah hin ka thinlung suang ah hmun an la ih ka thei dah lo mi le karuat dah lomi thu thar,thutha tampi cu kan lai mi phun suang ah an luhpi ti ka hmu suak.”After a storm comes a calm” ti’n Mirang thufim ah kan hmu bang tukin har sat nak can cu cem in nuam tak ih kan leng sal ding caan cu hngakhlap in ka upatzetmi le kan rinsan zetmi ram le miphun thanso nak ding hrangah ti’n raltha takih atuansuak zotu pawl ih duhdawtnak thawn’n an sawm nak auaw ka mit le hna ih a thei tik ah andung thlun veding in katim lamaw. Duhdawtmi casirtu, ziangtih tiangso kutbawm in na to men rih ding ti’n upatnak thawn, Salai Tuaklianuk Kaphlawn..###

Hringdildel Kan LairamRamleng mi miphungdang pakhat (Ramnung thu theifiangtu) cu 1996 kum 'Visit Myanmar Year' laiah Tourist dinhmun in Kawlram ah arak lut ih Vate thuhla pawl zingzoi dingin Lairam tiang a hung thleng dah. Cupa ih zingzoinak ah "Lairam ahhin vate phun-(410) hrawng ka hmu suakih vate phun tambik umnak cu Falam le Hakha peng sungah a si, hivekin hmunkhat te ah vate phunkim hmu thei ding hi a har zet ih Himalayan Tlangtluanpi le Malay Peninsula an hmunhnih ih ummi vate tamsawn cu Lairam ah hmuh a theih" tiah arak ti.Kan Lairam hi 36,018 Sq-kilometre kaumi a si ih 'hmunrawn um lo' tluk a si ruangah Ekah in ttuat fel ding cu a har ding. Asinan a tlangpi thu in Lairam hi Ekah 8,960,000 hrawng kaumi ram a si, cumi sungin thlaikung cin ngah lonak hawrkuam, tlangzim, khamhraap le lungto tamnak hmun tivek tampi a um lai bet. Cun tufangah "Lairam ih ummi milai zate cu ting-nga luanfang kan si ih lo-ram tuannak le ram mei-ur ruangih kumtin kan siatsuah mi leiram cu Ekah-120,000 hrawng a si" tiah zingzoinak pakhat ah an ngan. "Hitivek zinin leiram siatsuah ringring a si ahcun tuhnu kum 40 hlanah Lairam cu tlangkolh pipi an si ttheh ding" tiah cuih zingzoinak nicun a sim bet.Kan rak ti rero mi "Kan Lairam cu kan faate san ahcun a kolh ttheh ding" timi hi a dik lo vekah a cangih mino tamsawn hrangah cun kanmah san sung rori ah "Lairam hi Tlangkolh pipi ah kan hmu leh ding" tinak si ko. "Next generation hrangah kan leiram kan kilkhawi ding" tiah tlang-au men nawnlo in anmah hrang rori ah kan kilkhawi a tul. 'Lo-ram kumtin hmunthar ah thawn, rammei - ur le ramsa pel le kah' tivek lawng tuah nawnlo ding hi a tawk nawn hrimhrim lo, vate pel tiang kan kham a tul thlang ding. 'Ram le Miphun duhdawnnak" timi cu tthen theih lomi an si ticu zapi theih cio a si. Kan miphun sungin Milian, thilthar tuahsauk theitu le

thuhla thar hmu sauk theitu Scientist tivek an um thei leh tikahcun miphundang lakah hmaihngal in kan miphun duhdawtnak a tthanglian ter vivo thei. Cun kan ram a hringdildel tikah kan ram mawinak thawmin miphundang lakah kan miphun sinak hi hmaihngalpi ngam vivo in miphun duhdatnak tla a hnget vivo ding.
Cun kan Leiram kilkhawinak ih kan tuan hmaisa bik dingmi cu "kan Lairampi kilkhawi a tul zia thu-tawi tet kha tlunlamih zuk fiangmi Lairam Zuk pawl (Arial Photos) telh in (Kan ram hi hitluk lawmlam in\n\u003cbr\>maw a kolh ti an hmufiang theinak dingah) mipi hnenah zemdarh thei a\u003cbr\>tul. Culawng silo Lairam ih Tlawng saya (PAT, JAT) pawl Training pekin\u003cbr\>cu pawlnih an tuannak khua le ram ah 'kan Leiram kilkhawi ding a tul\n\u003cbr\>zia' simfiang bet cio sehla cucu sumpai cem mal bik le hmual nei bik a\u003cbr\>si ding tiah ka zum. Ziangah tile tlawng saya pawl cu 'Educated person' an si ruangah mipi nih tla upat in an simmi parah\u003cbr\>lunglut/fiangnak a umcuang ding ti ruahnak a um.


thuhla thar hmu sauk theitu Scientist tivek an um thei leh tikahcun miphundang lakah hmaihngal in kan miphun duhdawtnak a tthanglian ter vivo thei. Cun kan ram a hringdildel tikah kan ram mawinak thawmin miphundang lakah kan miphun sinak hi hmaihngalpi ngam vivo in miphun duhdatnak tla a hnget vivo ding.Cun kan Leiram kilkhawinak ih kan tuan hmaisa bik dingmi cu "kan Lairampi kilkhawi a tul zia thu-tawi tet kha tlunlamih zuk fiangmi Lairam Zuk pawl (Arial Photos) telh in (Kan ram hi hitluk lawmlam in maw a kolh ti an hmufiang theinak dingah) mipi hnenah zemdarh thei a tul. Culawng silo Lairam ih Tlawng saya (PAT, JAT) pawl Training pekin cu pawlnih an tuannak khua le ram ah 'kan Leiram klkhawi ding a tul zia' simfiang bet cio sehla cucu sumpai cem mal bik le hmual nei bik a si ding tiah ka zum. Ziangah tile tlawng saya pawl cu 'Educated erson' an si ruangah mipi nih tla upat in an simmi parah unglut/fiangnak a umcuang ding ti ruahnak a um. Khuppii ###
BUKAWTON NUN
Jesuh cu taksa in siseh, fimnak in siseh a tthang vivo ih Pathianle minung hmaiah duhnung zetin a nung. (Luke 2:52)
Cuai thlainak kehlam le vorhlam asilole khatlam le khatlam ih thilrit ummi an khiingrih daan an bang aw cekci culole bangraan an si timi khi kan Lai ttongin "bukawton " ti bang sehla! Mirang ttong cun "balanced" an ti. Nitin kan nunnak ah kan khurkhua ruah daan ihsin thokin kan tikcu caan peeknak, kan thathawhnak le kan tuan kan thamnak, a zate bukawton ding a thupizet.
#Taksa le Thinlung/thluak cangvaihnak bukawton ding a thupi: Taksa thanlennak le harhdamnak hrangah ti le rawl, sii le vai, ei-in le cangvaihnak a thupizet vekin kan thinlung le kan thluak khuaruahnak fimvarnak dingah zirnak neih le casiar ding a thupizet. Zing in zaan tiang ca lawnglawng zoh le zir in taksa damnak hrang exercise zianghman tuah lo khal tih a nungih taksa damnak lawng ngaihtuah ih thinlung fimnak hrang zianghman zir tum lo bembem tla tih a nung thotho. Bukawton a ttha.
#Leitlun fimnak le Vanlam fimnak bukawton ding a thupizet
\u003c/b\>:\u003cbr\>Tusan hi fimthiamnak hmangih ziangkim hna
tuan san a si. Fimthiamnak khansamtuk cun midang kekai thlun ding a har. Kan fanau pawl zirnak a phunphun ah caan tampi an pekih hmailam an pumcawmnak hrang timtuahnak an nei. Mucu le phunhrek ihsin thok phunsang tlawng tiang cusin an kai. A thazet, lungawiza a si ko. Asinan Leitlun fimnak lawng hawl in Vanlam fimnak daithlan cu ih a nung. Bible siar man lo, \u003ci\>Sunday School\u003c/i\> le zirnak dangdang tel man lo, khawm man lo titluk lawmmam cun a luarkai deuh. Hringtu le zohkhentu nulepa pawl khal in leitlun fimzirnak hrang ahcun sumsaw uimi nei loin a \n\u003ci\>tingting\u003c/i\> khal siang hluahhlo, asinan Pathian thu zirnak,Bible le Khristian Cabu thatha leisak le tawlrelnak ah hmuah sumsaw tenren eueu tivek cu a mak lo. Bangraan teih thapek thiam lawngah fanau pawl hi Pathian hmai le mipi hmai ah duhnungza le mit-hmai tha cotu an sithei ding.
Tusan cu nunu papa in heh le maw tiih nasatak ih hnatuan san a si. Cuti locun innsang nuntu khuasaknak ding a ol lo. Ahleice in khuapi sung um le ram thangso umtu pawl hi mibang ding le neinung ding kan duhtuknak ah hnatuan kan taima hleice. America, Korea le Singapore, Malaysia lawng si loin Yangon tiang hmanah zumtu hrekkhat Bawipa Ni rori hman cawl-um ngah loin, Biakinn thleng thei loin pumcawmnak ah hnatuan rero an tamtuk ti a si. Leitlun lennak lawng thupit tahratin thlarau nun humhimnak le thanlen pitlinnak daithlan: Bible, Nitin Thlarau Rawl le Khristian Cabu thatha siar man lo, Nipi Ni Biakkhawm, Pabu, Nubu, Mino le Home Cell khawmnak ah tel man lo khop ih hnattuan taimaktuk hi thlaraulam dungtolh le ttumsuknak ah mi a thlenh pang ding phaan a um. Lianzet le neinungzet hmanla thlarau nun thlangam daihnak na neih lo ahcun Pathian hmai le minung hmai ah mit-hmai tha na ngah thei cuang lo ding.
: Tusan hi fimthiamnak hmangih ziangkim hna`uan san a si. Fimthiamnak khansamtuk cun midang kekai thlun ding a har. Kan fanau pawl zirnak a phunphun ah caan tampi an pekih hmailam an pumcawmnak hrang timtuahnak an nei. Mucu le phunhrek ihsin thok phunsang tlawng tiang cusin ( tuition) an kai. A thazet, lungawiza a si ko. Asinan Leitlun fimnak lawng hawl in Vanlam fimnak daithlan cu ttih a nung. Bible siar man lo, Sunday School le zirnak dangdang tel man lo, khawm man lo titluk lawmmam cun a luarkai deuh. Hringtu le zohkhentu nulepa pawl khal in leitlun fimzirnak hrang ahcun sumsaw uimi nei loin a tingting khal siang hluahhlo, asinan Pathian thu zirnak,Bible le Khristian Cabu thatha leisak le tawlrelnak ah hmuah sumsaw tenren eueu tivek cu a mak lo. Bangraan teih thapek thiam lawngah fanau pawl hi Pathian hmai le mipi hmai ah duhnungza le mit-hmai tha cotu an sithei ding.

# Tisa nunnak hrang Hnatuan le thlarau hrang Pathian Biakkhawm bukawton a ttul: Tusan cu nunu papa in heh le maw tiih nasatak ih hna`uan san a si. Cuti locun innsang nuntu khuasaknak ding a ol lo. Ahleice in khuapi sung um le ram thangso umtu pawl hi mibang ding le neinung ding kan duhtuknak ah hna ttuan kan taima hleice. America, Korea le Singapore, Malaysia lawng si loin Yangon tiang hmanah zumtu hrekkhat Bawipa Ni rori hman cawl-um ngah loin, Biakinn thleng thei loin pumcawmnak ah hna `uan rero an tamtuk ti a si. Leitlun lennak lawng thupit tahratin thlarau nun humhimnak le thanlen pitlinnak daithlan: Bible, Nitin Thlarau Rawl le Khristian Cabu thatha siar man lo, Nipi Ni Biakkhawm, Pabu, Nubu, Mino le Home Cell khawmnak ah tel man lo khop ih hnattuan taimaktuk hi thlaraulam dungtolh le ttumsuknak ah mi a thlenh pang ding phaan a um. Lianzet le neinungzet hmanla thlarau nun thlangam daihnak na neih lo ahcun Pathian hmai le minung hmai ah mit-hmai tha na ngah thei cuang lo ding.
Miphunpi huap pumpeeknak le Mai' hrinhnam sunsaknak bukawton thiam a ttul:
an ti bangin kan leilungpi hi a fiak thlang, thu le hla theih awk a olzet thlang. Nisuah nitlak, sak thlang hmuntin ih ummi khat le khat pehtlaih awknak a remcangzet zo. Kan Laimi pawl ih khurkhua ruah daan le thinlungput tla tampi a thlengh aw ve. Bizet ih tuaktantu sinawn loin huapkau ruahnak neitu kan tam phah vingvo. Mai' bulpak, mai' innsang, mai' sungkhat unau, le hrinhnam terek lawngah buai nawn loin Falam mi zate huap, culole Laimi zate huap lungput neitu a tam aw vingvo thlangih lungawiza a si. Na fimnak, na lennak, le na thiltitheinak pawl hi kan Falam mi zate hrangah hmang thiam/siangtu na si ding kan miphun in a lo ttul.
>Asinan, khatlam zawnah mihrekkhat cu Laimi (
timi level lawngah thatho ciamco, pumpeeknak nei ciammam le
thei in an um na'n mai' hrinhnam: Falam hrangah hmuah zianghman sunmang (\u003ci\>vision\n\u003c/i\>) le tuannak nei lo tla an um. Mi khawksawp an si deuh. An fimthiamnak, an thiltitheinak le an lennak pawl cu an unau naibik a simi an miphunpi Falam mi pawl in co baan loin miphun dang pawl sawn in an hlawkpi sawn. Pathian hnatuannak hmanah Zomi zapihuap: ZBC ih CCOC le CMC hnatuannak ahcun thathozet, siangzet, hmin ngahzet, asinan mai' kawhhran ih ramthar hnatuannak ah le mai' Falam mi somdawl awknak le tthansonak hnatuan ah hmuah zianghman siang cuca lo le thatho lemlo tivek hi riahsiat a umzet. Bukawton thiam sehla duh a um. Thlarau-Thinlung-Taksa\u003c/span\> rundamnak famkim le \u003cspan style\u003d\"font-family:A_Chin\"\>`\u003c/span\>hansonak ngahtu dingah Pathian in famkimzet ih ruangzingmi kan si. Thlarau nun le Tisa nun, Thinlung le Taksa, Leitlun fimnak le Vanlam fimnak, Miphunpi huap le hrinhnam fate..tivek in bukawton ih nun daan thiam ding a thupizet. Bible ih in simmi: Jesuh cu taksa (\n",1]
);
//-->

#Miphunpi huap pumpeeknak le Mai' hrinhnam sunsaknak bukawton thiam a ttul: Tusan hi Globalization an ti bangin kan leilungpi hi a fiak thlang, thu le hla theih awk a olzet thlang. Nisuah nitlak, sak thlang hmuntin ih ummi khat le khat pehtlaih awknak a remcangzet zo. Kan Laimi pawl ih khurkhua ruah daan le thinlungput tla tampi a thlengh aw ve. Bizet ih tuaktantu sinawn loin huapkau ruahnak neitu kan tam phah vingvo. Mai' bulpak, mai' innsang, mai' sungkhat unau, le hrinhnam terek lawngah buai nawn loin Falam mi zate huap, culole Laimi zate huap lungput neitu a tam aw vingvo thlangih lungawiza a si. Na fimnak, na lennak, le na thiltitheinak pawl hi kan Falam mi zate hrangah hmang thiam/siangtu na si ding kan miphun in a lo ttul.
Asinan, khatlam zawnah mihrekkhat cu Laimi (Chin) timi level lawngah thatho ciamco, pumpeeknak nei ciammam le popular thei in an um na'n mai' hrinhnam: Falam hrangah hmuah zianghman sunmang (vision ) le tuannak nei lo tla an um. Mi khawksawp an si deuh. An fimthiamnak, an thiltitheinak le an lennak pawl cu an unau naibik a simi an miphunpi Falam mi pawl in co baan loin miphun dang pawl sawn in an hlawkpi sawn. Pathian hna ttuannak hmanah Zomi zapihuap: ZBC ih CCOC le CMC hna`uannak ahcun thathozet, siangzet, hmin ngahzet, asinan mai' kawhhran (local church ) ih ramthar (mission) hnattuannak ah le mai' Falam mi somdawl awknak le tthansonak hnatuan ah hmuah zianghman siang cuca lo le thatho lemlo tivek hi riahsiat a umzet. Bukawton thiam sehla duh a um.
Thlarau-Thinlung-Taksa rundamnak famkim le `hansonak ngahtu dingah Pathian in famkimzet ih ruangzingmi kan si. Thlarau nun le Tisa nun, Thinlung le Taksa, Leitlun fimnak le Vanlam fimnak, Miphunpi huap le hrinhnam fate..tivek in bukawton ih nun daan thiam ding a thupizet. Bible ih in simmi: Jesuh cu taksa (
physical life\u003c/i\>) in siseh, fimnak (\u003ci\>mental life\u003c/i\>) in siseh a thang vingvo ih Pathian hmai (\u003ci\>spiritual life\u003c/i\>) le minung hmai (\u003ci\>social life\u003c/i\>) ah duhnungza in mit-hmai tha a ngah. Cubangtuk in zumtu nang le kei tla bukawton nun kan thiam lawngah Pathian lung tongtu le mipi hrangah mi thahnem, mi santlai le hlawhtling Khristian nun neitu kan si thei ding. \n\u003cbr\>\u003c/p\>\n\u003cp\>Khua hmuh theinak (\u003ci style\u003d\"font-weight:bold;color:rgb(153,51,153)\"\>vision\u003c/i\>) thawn pehpar awin mifim pawl in phun (4) in an then:\u003cb\>\u003ci\>myopic\u003c/i\>\u003c/b\> \u003cb\>\u003ci\>vision\u003c/i\>\u003c/b\> (lamnaite lawng hmu thei);\u003cbr\>\u003cb\>\u003ci\>\u003cspan style\u003d\"font-style:italic\"\>\n\u003cspan style\u003d\"font-weight:bold\"\>\u003c/span\>\u003c/span\>tunnel vision\u003c/i\>\u003c/b\> (lamhlapi lawng hmu thei); \u003cb\>\u003ci\>peripheral\u003c/i\>\u003c/b\> \u003cb\>\u003ci\>vision\u003c/i\>\u003c/b\> (a kiangkap lawng hmu thei) le\u003cb\>\u003ci\> panoramic vision\u003c/i\>\u003c/b\> ( a zapi huap a kilkp ih hmu thluh thei) ti'n. Lamnaite lawng hmu thei culole mah hrang, le mai' hrinhnam terek hrang lawng bizet ih hmutu cu \n\u003cb\>\u003ci\>myopic vision\u003c/i\>\u003c/b\> neitu (Kawl t\u003cspan style\u003d\"font-family:A_Chin\"\>t\u003c/span\>ongin \u003cb\>\u003ci\>avuihmung\u003c/i\>\u003c/b\>) pawl an si. Cun, mai' hrinhnam taanta ih Laimi zapi huap lawng uar ciamcotu pawl cu \u003cb\>\u003ci\>tunnel vision\n\u003c/i\>\u003c/b\> neitu (Kawl tong in \u003cb\>\u003ci\>anihmung\u003c/i\>\u003c/b\>) pawl an si. Thil hi a thatnak le a mawinak zawn hmu thiam loin a siatnaklam hlir ih thlirtu cu \u003cb\>\u003ci\>peripheral\u003c/i\> \u003ci\>vision\u003c/i\>\u003c/b\> neitu (\u003ci\>pessimist)\u003c/i\> pawl an si. Cuti si loin ziangkim a thazawng le a kilkip in hmu theitu, bangraante le bukawton ih hmufiang theitu cu \n\u003cb\>\u003ci\>panoramic vision\u003c/i\>\u003c/b\> neitu an si ih kan ram le kan miphun ih tulmi hruaitu pitling an si. Cuvek minung si dingin zuam cio uhsi! \u003c/p\>\n\u003cp\> \u003cspan\> \u003c/span\>\u003cspan\> \u003c/span\>\u003cspan\> \u003cbr\>\u003c/span\>\u003c/p\>\u003cbr\>--~--~---------~--~----~------\u003cWBR\>------~-------~--~----~\u003cbr\>To join ZILTHLI, send a blank E-mail to \u003ca href\u003d\"mailto:zilthli-subscribe@googlegroups.com\" target\u003d\"_blank\" onclick\u003d\"return top.js.OpenExtLink(window,event,this)\"\>\nzilthli-subscribe@googlegroups\u003cWBR\>.com\u003c/a\> \u003cbr\>To post to this group, send email to ",1]
);
//-->
physical life) in siseh, fimnak (mental life) in siseh a thang vingvo ih Pathian hmai (spiritual life) le minung hmai (social life) ah duhnungza in mit-hmai tha a ngah. Cubangtuk in zumtu nang le kei tla bukawton nun kan thiam lawngah Pathian lung tongtu le mipi hrangah mi thahnem, mi santlai le hlawhtling Khristian nun neitu kan si thei ding.
Khua hmuh theinak (vision) thawn pehpar awin mifim pawl in phun (4) in an then:myopic vision (lamnaite lawng hmu thei);tunnel vision (lamhlapi lawng hmu thei); peripheral vision (a kiangkap lawng hmu thei) le panoramic vision ( a zapi huap a kilkp ih hmu thluh thei) ti'n. Lamnaite lawng hmu thei culole mah hrang, le mai' hrinhnam terek hrang lawng bizet ih hmutu cu myopic vision neitu (Kawl ttongin avuihmung) pawl an si. Cun, mai' hrinhnam taanta ih Laimi zapi huap lawng uar ciamcotu pawl cu tunnel vision neitu (Kawl tong in anihmung) pawl an si. Thil hi a thatnak le a mawinak zawn hmu thiam loin a siatnaklam hlir ih thlirtu cu peripheral vision neitu (pessimist) pawl an si. Cuti si loin ziangkim a thazawng le a kilkip in hmu theitu, bangraante le bukawton ih hmufiang theitu cu panoramic vision neitu an si ih kan ram le kan miphun ih tulmi hruaitu pitling an si. Cuvek minung si dingin zuam cio uhsi! Cikuairem (Runcungmang) ###
HNGILH AW HLAH!
1. Na Pathian hngilh aw hlah : Pathianin mi pakhat ciar si ter in duh mi cu kannun hmangin a hmin sunlawi ding a si bik. Pathiancu sim lo, minung hmanin hngilhmi si cu kan duh lo. Curuangah, Moses in Isreal mi pawl hnenah ,” Pathianih pekmi Canaan ram nan lut tikah Egypt sal ihsin lo hruai suaktu nan hngilh lo ding, amah bia loin a dang pathian nan biak asile sal ah nan thleng ding” ti’n thu a cah. Cu ngaingaiin milem an run biak ruangah Assyria le Babylon sal ah Pathianin a thlengter ngaingai hai a si. Pathian thlawsuah na ngah, dawnmi in amah Pathian(Biakinn) thawn hlataw tertu ah a lo cangter pang maw? Thlawsuah in petu hnakin, in pekmi sawnah caan tampi kan buaipi sawn ttheu ruangah Pathianin a thlawsuah pek ding zat tla in pe lo ttheu a si. Ziangvek thlawsuah na dawng khal le Pathian sunlawih, thangtthat, le pawl kawmnak neih ding hi hngilh aw hlah.

2. Na Nu le Pa hngilh aw hlah : Fa le in Nu le Pai duhdawtnak kanrul thluh thei pei maw? Rul thluh thei lamlam lo. An nihcun Nisa le ruahsur khal hrial loin fa le ih hmailam hrangah ti’n dam lo le a hrek cu an nunnak tiang liamin hna an ttuan a si. Fa le hnek khat cun, kut kaih, hnattuan neih hnuah nu le pa ngaihsak hna thiam lo an um ttheu. Atuvek kan din hmum kan thlen theinak tla hi in duhdawttu kan Nu lePa ruangah a si. Leitlunah Nu le Pa tampi siar cawk lo um hmanhaisehla ka Nu, ka Pa tiih kan kawh thei nakawh thei mi cu pakhat lawng kan nei. Curuangah na Nu lePa hi khuitawk hmun na thlen khal le hngil aw hlah.

3 A lo zirhtu hngil aw hlah : Mi tampi cu Buaih(degree) pakhat, pahnih vun ngah cun mah zirhtu, pawl tla ziang siar loin, zinih tawnawk caanah Saya/mah ( zirhtu) sawnih biak ttul hmaisa tivek cu zah thlak um mi a si. Ziangvek Doctor pa ziat khal ngah awla, a,b,c, tvp. rak lo zirhtu na Saya/mah khi Saya/mah tiih kawh khi kan ning zak ding a si lo. Atu na dinhmun leh sinak thleng thei dingih lo zirh le hruaitu pawl hngilh aw hlah.

4. A lo bawm dahtu hngilh aw hlah : Hi leitlun kan nun caanah cun minungin ttulmi, mamawhmi le miih bawm kan ttul caan a um a si. Mi na va bawm caan tla a um vekin an lo bawm caan tla a um ding. Mi tampi cun kanmah hi bawmmi, ngaihsakmi si lawng kan duh. Na ttul le na mamawh caanih lo bawmtu kha va hngilh aw

5. Zo na si hngilh aw hlah : Vawi tampi cu zo ka si ti kan thei hngil aw ttheu ruangah kan tthanso dingzat kan tthangso thei lo. Zo ka si ti kan theiaw lo tikah kan ttong lo ding caanah kan ttong, kan tuah lo dingmi kan tuah, kan um lo nak ding hmunah kan um ttheu a si. Ziangvek dinhmunah ka um ti thei fiang awin kan hmailam caan a tang lai mi ah ral ring in um daan le tlanlendan thiam uhsih.

6. Semnak kan Ram hngilh aw hlah : Leitlunih Ram tthangso pawl kan zoh tikah mifim tamnak ram an tthangso a si.
\u003c/span\>Cuih mifim pawl cun an semnak hmun le ram an duhdawt ruangah an Ram hrangah an neihmi\u003cspan\> \u003c/span\>an pek lawng hman siloin\u003cspan\> \u003c/span\>attul le an nunnak tiang khal an pek ngam a si. Kan Khua le Ramin mi a bang theinak dingah nang le kei hi, kan Ramin in ttul a si. Kan semnak ram hi\n mi Ram bangin, a si thei nawn lo ding ti’n hngilh men ding kan si lo.\u003c/font\>\u003c/font\>\u003c/div\> \u003cdiv style\u003d\"margin:0in 0in 0pt 0.25in\"\>\u003cfont face\u003d\"Times New Roman\" size\u003d\"3\"\> \u003c/font\>\u003c/div\> \u003cdiv style\u003d\"margin:0in 0in 0pt 0.25in\"\>\u003cfont size\u003d\"3\"\>\u003cfont face\u003d\"Times New Roman\"\>\u003cspan\> \u003cWBR\> \u003c/span\>Ka dudawtmi ca siartu\u003cspan\> \u003c/span\>hi ca tawite kan\u003cspan\> \u003c/span\>siarmi hi a siartu mem lawng siloin ni tin kannunah hmang uhsih. \u003cspan\> \u003c/span\>A hmaisabikah kan\n Pathianhi hngilh hlah uhsih, kan Nu le Pa hngilh hlah uhsih, in zirhtu hngilh hlah uhsih, in bawm dah tu pawl hngil hlah uhsih, khui tawk kan thlen khal le zo ka si ti hngilh aw hlah uhsih, semnak kan ram hi hngilh siang hram hlah uhsih.\u003c/font\>\u003c/font\>\u003c/div\> \u003cdiv style\u003d\"margin:0in 0in 0pt 0.25in\"\>\u003cfont face\u003d\"Times New Roman\" size\u003d\"3\"\> \u003c/font\>\u003c/div\> \u003cdiv style\u003d\"margin:0in 0in 0pt 0.25in\"\>\u003cfont face\u003d\"Times New Roman\" size\u003d\"3\"\> \u003c/font\>\u003c/div\> \u003cdiv style\u003d\"margin:0in 0in 0pt 0.25in\"\>\u003cfont size\u003d\"3\"\>\u003cfont face\u003d\"Times New Roman\"\>\u003cspan\> \u003cWBR\> \u003c/span\>\u003cspan\> \u003c/span\>Salai \u003cspan\> \u003c/span\>Lallianhre\u003cspan\> \u003c/span\>Tlaisun \u003c/font\>\u003c/font\>\u003c/div\> \u003cdiv style\u003d\"margin:0in 0in 0pt 0.25in\"\>\u003cfont size\u003d\"3\"\>\u003cfont face\u003d\"Times New Roman\"\>\u003cspan\> \u003c/span\>\u003cspan\> \u003cWBR\> \u003c/span\>\u003cspan\> \u003c/span\>Bangalore\u003c/font\>\u003c/font\>\u003c/div\> \u003cdiv\> \u003c/div\>\u003cp\> \n\n\n \u003chr size\u003d\"1\"\> DELETE button is history. Unlimited mail storage is \u003ca href\u003d\"http://in.rd.yahoo.com/tagline_mail_6/*https://edit.india.yahoo.com/config/eval_register\" target\u003d\"_blank\" onclick\u003d\"return top.js.OpenExtLink(window,event,this)\"\>just a click away.\u003c/a\>\u003c/p\>",0]
);
//-->
Cuih mifim pawl cun an semnak hmun le ram an duhdawt ruangah an Ram hrangah an neihmi an pek lawng hman siloin attul le an nunnak tiang khal an pek ngam a si. Kan Khua le Ramin mi a bang theinak dingah nang le kei hi, kan Ramin in ttul a si. Kan semnak ram hi mi Ram bangin, a si thei nawn lo ding ti’n hngilh men ding kan si lo.

Ka dudawtmi ca siartu hi ca tawite kan siarmi hi a siartu mem lawng siloin ni tin kannunah hmang uhsih. A hmaisabikah kan Pathianhi hngilh hlah uhsih, kan Nu le Pa hngilh hlah uhsih, in zirhtu hngilh hlah uhsih, in bawm dah tu pawl hngil hlah uhsih, khui tawk kan thlen khal le zo ka si ti hngilh aw hlah uhsih, semnak kan ram hi hngilh siang hram hlah uhsih. Salai Lallianhre Tlaisun ###

Thih Hnu Thuanthu Mawi :: When a great tree falls in the forest, the entire forest is shaken. When a good and great man died, the world feels it. How will it be when you pass on? Will the world miss you? Will others be sad? Or will your name just take up another line in the obituary column? Be careful how you live, because you must die some day.

The world is always poorer when a good man died. Some men die and no one takes note of it. Such men live for themselves, they make no contribution to the world, and when they leave it no one is better off. If you want to live on in the heart of others after you are dead, you must live for Christ and others, then your works will follow you. Jesus died, but He lives on in the hearts of men. Paul died, but he lives on in his great teachings. Truett died, but he lives on in a great church. Scarborough died, but he lives on in a great school. Stephen died, but he lives on in the hearts of the believers. Rev. Martin Luther King died, but he lives on in the hearts of his own people (black) and countless crowds, including me. General Aung San died, but he lives on in the hearts of millions of men and women. Eventually, Pu Lai Lian Dal died, but he lives on in his translating English Oxford Learner's Dictionary into Chin (Falam) Dictionary, which will be published soon (as far as my acknowledgement goes), on the one hand, he will be subsisting on in the hearts of his own people (Chin miphun).

Ih, kan miphun sungin mifim mithiam tthattha kan mamawh laiah mifimthiam kan neih sun pawlin mual in liam san hi cu sungkhat unau sim lo kan miphun pi'n kan sun phah thluh. Kan dun ah Pu Lai Lian Dal in ruahlo pin in liamsan zo ko nan ram le miphun hrangah ti'n in ttuansak ta mi pawl sungin Dictionary T-Z in lehsak man ta hi cu mi vannei taktak kan si. Tthangthar nonawn leng le val rualin kan pupa pawl bangin thinlungput mak-ta-ra-ra kan neih thei ve a thu pu nasa. Maw nang Chin miphun le casiartu, Pathian ram, kan ram kan miphun hrangah na fimthiamnak, na tthatnak, na parmawinak, na thlumnak le na thaan duahdonak pawl na ram le miphun hrangah vun hlan ve thlang aw hen law. Na dam lai caan tawi te ah hi'n tuan ve hman. Mi dang cu cutinso khaw an nunnak midang tthatnak dingah le ram le miphun tthansonak dngah an rak hmang. MAI' HRANG CANGAI KHAWRH timi cu Jungle Livin’ Standard a si zo ee.

Kan miphun sungin mifim mithiam. miphun lainatnak thunlungput diktak patling thatha pawl an damsau theinak ding thinlung kekkuai in thlacam a cu tukthlang. Cuticun an parmawinak le an fimthiamnak kan miphun in kan tlan rei thei ding. Mi ropi pawlcu an ruakpar ah thuanthu mawimawi simrel ding tampi an nei, kan ruak parah nang le kei in teh ziang thuanthu mawi so kan neih ve ding? Kan hmuh kan tawnmi lak ihsin zir thiam, thazang lak thiam kan va ttul lawmmam ee. Kan miphun tthansonak dingah ti'n an tikcu le caan le nunnak tiang liamin hmai tuang hmaisa pawl, ahleicein, ram le miphun seherh zet cingih mual in liamsan zotu pawl hnenah hi ca thawn upatnak rolung ka bun ve ee. Upattu, Salai Caleb Laltinhrem Zahau ###


Salai Isaac Lalpekhlu Hnenin Lungawithu Simnak Cakuat:: Kan Cung Pathian lairelnak le zangfahnak ruangah an relttheumi Bangalore Khualipi ih Berean Tlawnginn Pi ah A Thu Thangttha zirthei dingin lam ii hruaitu kan Pathian hnenah lungawithu ka sim duh. Kei, kan Bangalore Chin Fellowship ah le Berean Chin Students Fellowship hrangih zianghman ih santlailo bik cu, mai' duhthu siloin damlonak tawngin zatoinn (hospital) ah Aug. 16-22 tiang ka rak umnak ah BAWIPA zangfahnak le duhdawtnak ruangah kan Bangalore Chin Fellowship le BCSF upa pawl hmangin ka ttulsammi hmuahhmuah in bawmnak le in kilkhawinak parah lungawithu hi BCF le BCSF hnenah ka sim a si.

A hleice in, thlacamnak le ei le in, sum le pai thawn ii bawmtu kan BCF le BCSF mipi hnenah ka lungawinak ka lo hlan. Cuihhleiah, zatoinn ka um laiih ka eidingmi tirawl thaw zetzet le a ttulmi pohpoh in rak ngaihtuah saktu upatmi Mai Mary Nihleipar Siang le Mai Lydia Lalsuipar Siang tlunah lungawinak tampi ka nei tiah ka sim duh fawn. Culawng siloin, ziangzaan te'n ni le ruah pahtlang in rawl in rak san ttheutu ka rualpi ttha Salai Tuaklianuk, Salai Lalawmpui le Salai Lalthanglura hnen ah ka lungawinak ka thehlang.

Netabikah, ka damlo thawk ihsin zatoinn ih ka um sung le ka dam tiang ih ka thinharnak le ka riahsiatnak le ka lungawinak tvp ii tuarpitu le ziangtik lai khalih ii umpi ih ii kilkhawitu upatmi Salai Caleb Laltinhrem Zahau (BCF Gen. Secreatary le BCSF President) tlunah ka lungnak le upatnak ka hlan ee.

\u003cfont face\u003d\"Times New Roman\"\>Duhdawtmi u le nau pawl, hmun dang le ram dangah umin fimthiamnak le sum le pai hawl ih kan vah kan tawihnak tinkip ah siatni tawng thei cio kan siih ruangah, keimah vekin bawmtu, cawngcaitu ttha nan neih thei ve cio dinghi ka lo duhsak bikmi a si. Curuangah, Bangalore Chin Fellowship ah le BSCF ah kan hmin pein lungrualte'n caan hmang tlang uhsi. Maw BCF le BCSF nan parah ka lungawinak lo hlan phah in Pathian in lam lo hruai vivo hramseh ti'n thlacamsaknak thawn, \n\u003ci\>Salai Isaac Lalpekhlu\u003c/i\>.###\u003c/font\>\u003c/p\>\n\u003cp style\u003d\"margin:0in 0in 0pt;text-align:justify\"\>\u003cfont face\u003d\"Times New Roman\"\> \u003c/font\>\u003c/p\>\n\u003cp style\u003d\"margin:0in 0in 0pt;text-align:justify\"\>\u003cb\>\u003cfont face\u003d\"Times New Roman\"\>Bangalore Chin Fellowship Thuthan:\u003c/font\>\u003c/b\>\u003c/p\>\n\u003cp style\u003d\"margin:0in 0in 0pt;text-align:justify\"\>\u003cfont face\u003d\"Times New Roman\"\>Pathian ih lam hruainak thawn, Bangalore Chin Fellowship khal Jan. 13, 2007, Pastor Moses Ngunsuiluai tei inn ah rak din a si. Siatni tthatni ih bawmtu le hnemtu si thei dingin rak dinmi a si. Asinan, hi BCF member a simi lawng bawm le hnem an si ding. Hi BCF hi Chin mipi hrangih dinmi a si bangin, Chin mi na si ve ahcun Rs. 100 thawn membership form fill-up theih a si. Na color passport pakhat a ttul ding. BCF\n\u003cspan\> \u003c/span\>Membership Application Form cu Salai Caleb Laltinhrem Zahau (BCF Gen. Secretary) hnenah lak theih a si. Chin ka si a ti aw theitu paohpaoh cu cucik kharbawk tiangin BCF in a lo hmuak ringring a si. A rang theibik in BCF in \nT.shrist rang mawi thlengthli cu tuahsuak a tum. Aman cu, Rs 150. Thinsau te'n kan paisa thawn hngak cio uhsi.\u003c/font\>\u003c/p\>\n\u003cp style\u003d\"margin:0in 0in 0pt;text-align:justify\"\>\u003cfont face\u003d\"Times New Roman\"\> \u003c/font\>\u003c/p\>\n\u003cp style\u003d\"margin:0in 0in 0pt;text-align:justify\"\>\u003cb\>\u003cfont face\u003d\"Times New Roman\"\>Thufim Pathum:\u003c/font\>\u003c/b\>\u003c/p\>\n\u003cp style\u003d\"margin:0in 0in 0pt;text-align:justify\"\>\u003cfont face\u003d\"Times New Roman\"\>*Midang iksik le dodal hi cancer natnak tuar hnakin thinlung a rethei. \u003c/font\>\u003c/p\>\n\u003cp style\u003d\"margin:0in 0in 0pt;text-align:justify\"\>",1]
);
//-->
Duhdawtmi u le nau pawl, hmun dang le ram dangah umin fimthiamnak le sum le pai hawl ih kan vah kan tawihnak tinkip ah siatni tawng thei cio kan siih ruangah, keimah vekin bawmtu, cawngcaitu ttha nan neih thei ve cio dinghi ka lo duhsak bikmi a si. Curuangah, Bangalore Chin Fellowship ah le BSCF ah kan hmin pein lungrualte'n caan hmang tlang uhsi. Maw BCF le BCSF nan parah ka lungawinak lo hlan phah in Pathian in lam lo hruai vivo hramseh ti'n thlacamsaknak thawn, Salai Isaac Lalpekhlu.###

Bangalore Chin Fellowship Thuthan:
Pathian ih lam hruainak thawn, Bangalore Chin Fellowship khal Jan. 13, 2007, Pastor Moses Ngunsuiluai tei inn ah rak din a si. Siatni tthatni ih bawmtu le hnemtu si thei dingin rak dinmi a si. Asinan, hi BCF member a simi lawng bawm le hnem an si ding. Hi BCF hi Chin mipi hrangih dinmi a si bangin, Chin mi na si ve ahcun Rs. 100 thawn membership form fill-up theih a si. Na color passport pakhat a ttul ding. BCF Membership Application Form cu Salai Caleb Laltinhrem Zahau (BCF Gen. Secretary) hnenah lak theih a si. Chin ka si a ti aw theitu paohpaoh cu cucik kharbawk tiangin BCF in a lo hmuak ringring a si. A rang theibik in BCF in T.shrist rang mawi thlengthli cu tuahsuak a tum. Aman cu, Rs 150. Thinsau te'n kan paisa thawn hngak cio uhsi.

Thufim Pathum:
*Midang iksik le dodal hi cancer natnak tuar hnakin thinlung a rethei.
*Mizuamtu, mi iksiktu pawlkhi an zuammi le iksimi le dodalmi hnakin niamdeuh le thiamlodeuh pawl an si.\u003c/font\>\u003c/p\>\n\u003cp style\u003d\"margin:0in 0in 0pt;text-align:justify\"\>\u003cfont face\u003d\"Times New Roman\"\>*A ttha lo lam zawng ih thil a thlirtu, zohtu, hmutu (pessimist) pawl cu bawmtu ttha, hnattuanpi ttha le hruaitu ttha an si thei dah lo ding. J. O Sandars\n\u003c/font\>\u003c/p\>\n\u003cp style\u003d\"margin:0in 0in 0pt;text-align:justify\"\>\u003cfont face\u003d\"Times New Roman\"\> \u003c/font\>\u003c/p\>\n\u003cp style\u003d\"background:white\"\>\u003cb\>\u003cspan\>Chinmi Santiluang Dawlthat Tul: Social Reformation Needed\u003cbr\>\u003c/span\>\u003c/b\>\u003cspan\>\n\u003cbr\>\u003cb\>Thuhmaihruai:\u003c/b\> Aizawl, Mizoram ka um lai (2000) ah, Aizawl Radio in zing 9 am hrawngah "Vanglaini" thuthangca suahmi 'editorial' ta cu la in hi ti'n a sim\u003ci\>\n: "Khawsak (Chin) mi pawlin Mizoramah Mizo fate pawl sualnak an rung zirh vivo ih sualnak a pung vivo ruangah khawchak (Chin) mi pawl thawn Mizo hnahthlak pumkhat sinak ding lam thu tawlrel ding cu thilcang thei a si lo ding."\n\u003c/i\> Ka thin a heng tukih telephone thawn "Vanglaini editor" ka phone. Mizoramah a ummi, Chin mi, kan milesa pawl harsatnak hliakhlai in (research ka tuah lai) kan um lai a si. Cuvek thotho in Chinmi kan vak kan tawihnak ah Chin miphun pawl hin ziangvek hmel kan pu, midangin ziangtin in hmu? Kan tesinfa pawlin Chin (lai) mi sinak hi an porhawk theinak dingah santiluang kilkhawi tthat tul mi a um a si. \n\u003cbr\>\u003cbr\>Kan pipu san lai ah, milai siatthatheihnak lamhmuhnak in thilttha tuah lawng si loin casungah ngan lomi, khuahlan dan le dun in a rak kaihrem hai ih thilttha tuah zuam dingin faknak, lawmnak, cawimawinak le upatnak pawl dawi in mi tampi thilttha tuah an rak zuam aw aw. Cuvek thotho in thilttha lo tuah lo dingin, hremnak, mawhsiatnak, ningzahnak pawl hrial tum in thilttha lo cu an rak hrial. \n\u003cspan\> \u003c/span\>Senpivangtlangmipisiathatheihna\u003cWBR\>k (collective consicne) in a rak kaihruai. Chinmi pawl cu phunhnam fatete lakah mah le ramtthen cio ah mah le lal thawn rak uk awk a si tikah hnamkhat le hnamkhat pehtlaih awknak le tuahtlang mi a mal tikah hnaihnawk awknak khal a mal. Santhar san, ram dinkhawm kawlram kumpi zalennak hnu lamah Chinmi lawng siloin Chinmi zapi, Kawl, Kachin, Mon, tvp, tiang ramkhat ah kan um. Ram Dinkhawn Kawlram pi sung lawng si loin, tuihlan kum kul sungah, ramlengah Mizoram, India, Bangladesh, le leitlun ramdangdangah kan milesa kan vakvai vivo. Ramsung ramleng ah midang\n",1]
);
//-->
*Mizuamtu, mi iksiktu pawlkhi an zuammi le iksimi le dodalmi hnakin niamdeuh le thiamlodeuh pawl an si.
*A ttha lo lam zawng ih thil a thlirtu, zohtu, hmutu (pessimist) pawl cu bawmtu ttha, hnattuanpi ttha le hruaitu ttha an si thei dah lo ding. J. O Sandars

Chinmi Santiluang Dawlthat Tul: Social Reformation NeededThuhmaihruai: Aizawl, Mizoram ka um lai (2000) ah, Aizawl Radio in zing 9 am hrawngah "Vanglaini" thuthangca suahmi 'editorial' ta cu la in hi ti'n a sim : "Khawsak (Chin) mi pawlin Mizoramah Mizo fate pawl sualnak an rung zirh vivo ih sualnak a pung vivo ruangah khawchak (Chin) mi pawl thawn Mizo hnahthlak pumkhat sinak ding lam thu tawlrel ding cu thilcang thei a si lo ding." Ka thin a heng tukih telephone thawn "Vanglaini editor" ka phone. Mizoramah a ummi, Chin mi, kan milesa pawl harsatnak hliakhlai in (research ka tuah lai) kan um lai a si. Cuvek thotho in Chinmi kan vak kan tawihnak ah Chin miphun pawl hin ziangvek hmel kan pu, midangin ziangtin in hmu? Kan tesinfa pawlin Chin (lai) mi sinak hi an porhawk theinak dingah santiluang kilkhawi tthat tul mi a um a si. Kan pipu san lai ah, milai siatthatheihnak lamhmuhnak in thilttha tuah lawng si loin casungah ngan lomi, khuahlan dan le dun in a rak kaihrem hai ih thilttha tuah zuam dingin faknak, lawmnak, cawimawinak le upatnak pawl dawi in mi tampi thilttha tuah an rak zuam aw aw. Cuvek thotho in thilttha lo tuah lo dingin, hremnak, mawhsiatnak, ningzahnak pawl hrial tum in thilttha lo cu an rak hrial. Senpivangtlangmipisiathatheihnak (collective consicne) in a rak kaihruai. Chinmi pawl cu phunhnam fatete lakah mah le ramtthen cio ah mah le lal thawn rak uk awk a si tikah hnamkhat le hnamkhat pehtlaih awknak le tuahtlang mi a mal tikah hnaihnawk awknak khal a mal. Santhar san, ram dinkhawm kawlram kumpi zalennak hnu lamah Chinmi lawng siloin Chinmi zapi, Kawl, Kachin, Mon, tvp, tiang ramkhat ah kan um. Ram Dinkhawn Kawlram pi sung lawng si loin, tuihlan kum kul sungah, ramlengah Mizoram, India, Bangladesh, le leitlun ramdangdangah kan milesa kan vakvai vivo. Ramsung ramleng ah midang
hnen ihsin kan zirmi siseh kanmah lala in kan thlothlakmi nunphung siseh a tam vivo. Cu pawl cun siatnak le thatnak kan miphun parah a thlenter vekin thuanthutiluang in a fennaknak ah fen dingin zoh men loin kan miphun hruaitu, politictians, biaknak lam hruaitu, le pursum leilawnnak lam milian, le zirnak lam hnatuantu le kumpi lam thawn a pehpar tu pawl, mi zapi ten ttangrualin hmalak a ttul mi a um. \n\u003cbr\>\u003cbr\>Biaknak lamah khuahlan rirai biaknak ihsin khristian sakhua biaknak ah kan thleng awk tikah hmun tampi ahcun milai nitin nuntu khawsaknak, fimthiamnak, nunphung dan le dun pawl khal hmasawnnak tampi a um rualrualin tthatlonak khal a um ve. Kan ram kumpi tthatlonak ruangah ziangkim ram mipi pehtlaih awknak ah mi senpi hmasawn tlangnak, lungawi tlangnak le hmailam kumkhua daih, cawisan tlak nunphung, thinlungput le mizia pawl tuahttha lo loin a selam pan in a feh rero mi tampi a um; cawisan tlak miphun, mimal, mibur kan si theinak dingah thuanthu tiluangin a selam ah kan mipi thinlung a fen rero mi pawl kham thei dingin siseh tuahttha sal dingin siseh hmalaknak neih hrimhrim a ttul. Cui' hleiah kan kiangkap ah nitin kan hmuh mi le tawn mi, kumpi rorelnak, khualtlawn veivahnak, le santhar ei in hawlnak pursum leilawnnak ruangah diknak le dingnak a hlo vivo ih midang le mipi lungawinak siatsuah zawngin ei hawlnak, miphun thuanthu siatsuah zawngin mimal hlawknak hawlin cangvaihnak\n\u003cbr\>pawlin kan milesa lakah mi tampi thinlung vavai in an um. Curuangah, santhar tiluang in tisia bawrhhlawh thawn kan mipi a fen rero mi kham thei dingin le Pathian lungtawng cawisan tlak miphun kan si vivo theinak ding hrangah biaknak lam pawlkom, vengsung pawlkom, pastor, kawhhran upa, milian le neinung kan neihmi, hruaitu upa le zirsang mino, ramsung nulepa, thangthar pawl tangrualin in hmalak a ttul. \n\u003cbr\>\u003cbr\>\u003cb\>Ziangvek pawl hi miphun siatsuahtu an si?\u003c/b\> Phunhnam siatsuahtu, santiluang thusia in kan mipi a siatsuah rero mi lakah a hnuailam vek thu pawl hi a hrekhat pawl an si: \u003cbr\>\n\u003ci\>1. Thinlungsiat tundin (repairing decayed moral) :-",1]
);
//-->
hnen ihsin kan zirmi siseh kanmah lala in kan thlothlakmi nunphung siseh a tam vivo. Cu pawl cun siatnak le thatnak kan miphun parah a thlenter vekin thuanthutiluang in a fennaknak ah fen dingin zoh men loin kan miphun hruaitu, politictians, biaknak lam hruaitu, le pursum leilawnnak lam milian, le zirnak lam hnatuantu le kumpi lam thawn a pehpar tu pawl, mi zapi ten ttangrualin hmalak a ttul mi a um. Biaknak lamah khuahlan rirai biaknak ihsin khristian sakhua biaknak ah kan thleng awk tikah hmun tampi ahcun milai nitin nuntu khawsaknak, fimthiamnak, nunphung dan le dun pawl khal hmasawnnak tampi a um rualrualin tthatlonak khal a um ve. Kan ram kumpi tthatlonak ruangah ziangkim ram mipi pehtlaih awknak ah mi senpi hmasawn tlangnak, lungawi tlangnak le hmailam kumkhua daih, cawisan tlak nunphung, thinlungput le mizia pawl tuahttha lo loin a selam pan in a feh rero mi tampi a um; cawisan tlak miphun, mimal, mibur kan si theinak dingah thuanthu tiluangin a selam ah kan mipi thinlung a fen rero mi pawl kham thei dingin siseh tuahttha sal dingin siseh hmalaknak neih hrimhrim a ttul. Cui' hleiah kan kiangkap ah nitin kan hmuh mi le tawn mi, kumpi rorelnak, khualtlawn veivahnak, le santhar ei in hawlnak pursum leilawnnak ruangah diknak le dingnak a hlo vivo ih midang le mipi lungawinak siatsuah zawngin ei hawlnak, miphun thuanthu siatsuah zawngin mimal hlawknak hawlin cangvaihnak pawlin kan milesa lakah mi tampi thinlung vavai in an um. Curuangah, santhar tiluang in tisia bawrhhlawh thawn kan mipi a fen rero mi kham thei dingin le Pathian lungtawng cawisan tlak miphun kan si vivo theinak ding hrangah biaknak lam pawlkom, vengsung pawlkom, pastor, kawhhran upa, milian le neinung kan neihmi, hruaitu upa le zirsang mino, ramsung nulepa, thangthar pawl tangrualin in hmalak a ttul. Ziangvek pawl hi miphun siatsuahtu an si? Phunhnam siatsuahtu, santiluang thusia in kan mipi a siatsuah rero mi lakah a hnuailam vek thu pawl hi a hrekhat pawl an si: 1. Thinlungsiat tundin (repairing decayed moral) :-
kan ram mipi thinlung a eisiat rero tu, miphun siatsuahtu, lungput ttha lo hi do hrimhrim a ttul. Diklonak, midang mithli tlater tahratin mai' mimal pumpuarnak hawlnak, miphun thuanthu ngaihsak lonak, midang canpual siatsuah tahrat in mimal hlawknak hawlnak, hnam hlo sinak pawl do a ttul. Politics tuah tikah siseh ei le in hawlnak, pursum leilawnnak, biaknak le milai pawlkawm awknak tinah eiruknak cu do in hnam thianghlim, le cawimawi tlak miphun kan si theinak ding lamzin hawl a ttul. \n\u003ci\>2. Nunphung kenkawh tul mi:\u003c/i\> Kan miphun mawinak cu kan ttong le nunphung ah a hngatawk vekin ziangtin kiltin ihsin kan nunphung kan kenkawh in kan tthangso ter thei ding ti ah lamzin hawl tlang a ttul. Kumpi cangvaihnak, Biaknak, politics, le sumdawnnak khalah kan miphun mizia le sinak siatsuah zawngin cangvaihnak pawl do le kham thei dingin mipi ttan tlang dan hawl a ttul. \n\u003ci\>3. Santhar milai pawlkom awkdan (Contemporary social order):\u003c/i\> Vengsung hoha awkdan, kaihhruai awkdan, zovek pawlkawm in ziangvek hnattuan a ttuan ih ziangvek pawlkawm sungah mipi ziangtluk tiang tuhlut awknak an neih a ttul, mipi thazang (social capital) cu ziangvekin zianghrangah ziangzat hman tikah senpi vangtlang, khawtlang hrang hlawknak bik asi ding? Hnam fatete pawlkawm awknak in ziangvek a tuah tikah midang zapi hrang siathnak thlenter loin tthatnak sawn a rahsuak thei ding? Kawhhran pawlkawm awknak in vengsungah ziangvek tthatnak, tthatlonak a suahter, ziangvek tiang remawklonak le dodal awknak a suahter? Ziangtin atu hnakin biaknak, milai pawlkawm le mibur cangvaihnak pohpoh in senpi vangtlang le khawtlang hrang tthatnak a suahpi thei ding? Miphun siatsuahtu milai mizia, lungput, le tuahnak pawl cu ziangtin senpi ttangtlang in kan do ding? Ziangvek in ramsung ramleng ah hmanrua bungrua (resoures) kan hawl tlang thei ding? Khuahlan lalsan lai thinlungput pawl tlansan in siseh Kawl ralkap uk awknak, dictatoship kaihruai awknak pawl\n\u003cbr\>tlansan in ziangtin pawlkom le pehtlaih awknak tinah mi senpi lungawinak le hlawknak a tambik rahsuahter theih asi ding, vengsung mimal tin in ziangtin khuitawk in an duhmi duh lo mi an ausuahpi thei ding, ti pawl hi ruatkhawm ttul hrimhrim mi an si. \n",1]
);
//-->
kan ram mipi thinlung a eisiat rero tu, miphun siatsuahtu, lungput ttha lo hi do hrimhrim a ttul. Diklonak, midang mithli tlater tahratin mai' mimal pumpuarnak hawlnak, miphun thuanthu ngaihsak lonak, midang canpual siatsuah tahrat in mimal hlawknak hawlnak, hnam hlo sinak pawl do a ttul. Politics tuah tikah siseh ei le in hawlnak, pursum leilawnnak, biaknak le milai pawlkawm awknak tinah eiruknak cu do in hnam thianghlim, le cawimawi tlak miphun kan si theinak ding lamzin hawl a ttul. 2. Nunphung kenkawh tul mi: Kan miphun mawinak cu kan ttong le nunphung ah a hngatawk vekin ziangtin kiltin ihsin kan nunphung kan kenkawh in kan tthangso ter thei ding ti ah lamzin hawl tlang a ttul. Kumpi cangvaihnak, Biaknak, politics, le sumdawnnak khalah kan miphun mizia le sinak siatsuah zawngin cangvaihnak pawl do le kham thei dingin mipi ttan tlang dan hawl a ttul. 3. Santhar milai pawlkom awkdan (Contemporary social order): Vengsung hoha awkdan, kaihhruai awkdan, zovek pawlkawm in ziangvek hnattuan a ttuan ih ziangvek pawlkawm sungah mipi ziangtluk tiang tuhlut awknak an neih a ttul, mipi thazang (social capital) cu ziangvekin zianghrangah ziangzat hman tikah senpi vangtlang, khawtlang hrang hlawknak bik asi ding? Hnam fatete pawlkawm awknak in ziangvek a tuah tikah midang zapi hrang siathnak thlenter loin tthatnak sawn a rahsuak thei ding? Kawhhran pawlkawm awknak in vengsungah ziangvek tthatnak, tthatlonak a suahter, ziangvek tiang remawklonak le dodal awknak a suahter? Ziangtin atu hnakin biaknak, milai pawlkawm le mibur cangvaihnak pohpoh in senpi vangtlang le khawtlang hrang tthatnak a suahpi thei ding? Miphun siatsuahtu milai mizia, lungput, le tuahnak pawl cu ziangtin senpi ttangtlang in kan do ding? Ziangvek in ramsung ramleng ah hmanrua bungrua (resoures) kan hawl tlang thei ding? Khuahlan lalsan lai thinlungput pawl tlansan in siseh Kawl ralkap uk awknak, dictatoship kaihruai awknak pawl tlansan in ziangtin pawlkom le pehtlaih awknak tinah mi senpi lungawinak le hlawknak a tambik rahsuahter theih asi ding, vengsung mimal tin in ziangtin khuitawk in an duhmi duh lo mi an ausuahpi thei ding, ti pawl hi ruatkhawm ttul hrimhrim mi an si.
4.Phunhnam fatete thlaidan awknak:\u003c/i\> Ziangtin ziangvek in phunhnam fatete karlakah pehtlaih awknak le theihthiam awknak, pawlkawm awknak kan neih a ttha tiah senpi ttha timi hawl tlangin hnamkhat le hnamkhat eltai aw zawng si loin ttanrual dan hawl a ttul. Ziangvek hnan khurbing cangvaihnak pawl hi hrial a tul ih senpi vangtlang siatnak a si, ziangtin senpi vangtlang tthatnak hrangah thleidan awknak le duhsakbik awknak um loten kan Chin nunphung le khristian thuken vekin senpi vangtlang tthatnak ruat in hma kan la tlang thei ding, ti pawl hi ruat khawm hrimhrim ttul mi an si. 5. \n\u003ci\>Vengsung (society) nathrik hawl le damnak hawl tlang a ttul: \u003c/i\>Ziangvek thuanthu, santiluangin kan milesa mimal in siseh mibur in siseh mipi senpi vangtlang thinlungput le mizia a siat ih ziangvek in tidam sal a theih ding, ziangvek hmanrua le bungrua kan nei ih ziangtin tuahtthat sal theih asi ding, hmailamah ziangtin kan khua kan ram kan mipi cu kan kilhim aw thei ding, ziangtin kan miphun mawinak le por awknak kan kilkhawi in kan kenkawh ding, ti pawl hi nasa te'n ruat khawm ttul zet mi an si. \n\u003ci\>6. Senpi vangtlang thupuan:\u003c/i\> Kan ramah ram uknak in a kilhhnget tuk ruangah senpi vangtlang in thu hla theih thei mi hi a mal tuk. Asinan, mah le tlang, ramtthen sungah kanmah te thu le hla tampi theihter awk dan, zatlang thupuan ausuahpi thei dan lamzin tampi a ummi a um. Kumpi dinglai dodal zawng kherkher si loin ram mipi hmasawnnak, vengsung thianhlimnak, miphun siatsuahtu nunphung ttha lo dodalnak, zalen zetin vengsung thu ausuahpinak ding lamzin pawl kanmah te hawl thiam a ttul. Kumpi le midang in in siatsuah thei mi cu kan taksa lawng a si, kan thinlung le thlarau cu kanmah in kan siatsuah lo ahcun zohman in in tuahsiat thei lovekin siatnak in in khuhneh lo dingin kanmah lala in ttuanvo tumpi kan nei fawn. \n\u003cbr\>\u003cbr\>Hi pawl hi thu tampi lakah tahthimnak vekin ngan tel mi an si. Thutlangpi tarlang mi pakhat hnu pakhat hi cahram saupi suahpi dingin a takin kan ram mipi lakah ziangvek tiang ziangtin hmun a khuar in a siatsuah zo, ziangtin ziangvek thawn mipi thinlungput kilhim le tuahthat saltheih a si ding ti pawl cipciar in hliakhlai in buaipi hrimhrim ttul mi an si. Mihrekhat cun hivek thu pawl hi kan ram a tthat tikah le kan pum a puar deuh tikah buaipi ding a si tiah an ruat men ding nan, hi pawl hi kan ril a rawng, ram a ttha maw ttha lo maw, thawng inn sungah maw lengah kan um tikah khalah, ramsung ramlengah kan buaipi hrimhrim ding mi an si tiah a ruat tu khal an um ve ding. \n",1]
);
//-->
4.Phunhnam fatete thlaidan awknak: Ziangtin ziangvek in phunhnam fatete karlakah pehtlaih awknak le theihthiam awknak, pawlkawm awknak kan neih a ttha tiah senpi ttha timi hawl tlangin hnamkhat le hnamkhat eltai aw zawng si loin ttanrual dan hawl a ttul. Ziangvek hnan khurbing cangvaihnak pawl hi hrial a tul ih senpi vangtlang siatnak a si, ziangtin senpi vangtlang tthatnak hrangah thleidan awknak le duhsakbik awknak um loten kan Chin nunphung le khristian thuken vekin senpi vangtlang tthatnak ruat in hma kan la tlang thei ding, ti pawl hi ruat khawm hrimhrim ttul mi an si. 5. Vengsung (society) nathrik hawl le damnak hawl tlang a ttul: Ziangvek thuanthu, santiluangin kan milesa mimal in siseh mibur in siseh mipi senpi vangtlang thinlungput le mizia a siat ih ziangvek in tidam sal a theih ding, ziangvek hmanrua le bungrua kan nei ih ziangtin tuahtthat sal theih asi ding, hmailamah ziangtin kan khua kan ram kan mipi cu kan kilhim aw thei ding, ziangtin kan miphun mawinak le por awknak kan kilkhawi in kan kenkawh ding, ti pawl hi nasa te'n ruat khawm ttul zet mi an si. 6. Senpi vangtlang thupuan: Kan ramah ram uknak in a kilhhnget tuk ruangah senpi vangtlang in thu hla theih thei mi hi a mal tuk. Asinan, mah le tlang, ramtthen sungah kanmah te thu le hla tampi theihter awk dan, zatlang thupuan ausuahpi thei dan lamzin tampi a ummi a um. Kumpi dinglai dodal zawng kherkher si loin ram mipi hmasawnnak, vengsung thianhlimnak, miphun siatsuahtu nunphung ttha lo dodalnak, zalen zetin vengsung thu ausuahpinak ding lamzin pawl kanmah te hawl thiam a ttul. Kumpi le midang in in siatsuah thei mi cu kan taksa lawng a si, kan thinlung le thlarau cu kanmah in kan siatsuah lo ahcun zohman in in tuahsiat thei lovekin siatnak in in khuhneh lo dingin kanmah lala in ttuanvo tumpi kan nei fawn. Hi pawl hi thu tampi lakah tahthimnak vekin ngan tel mi an si. Thutlangpi tarlang mi pakhat hnu pakhat hi cahram saupi suahpi dingin a takin kan ram mipi lakah ziangvek tiang ziangtin hmun a khuar in a siatsuah zo, ziangtin ziangvek thawn mipi thinlungput kilhim le tuahthat saltheih a si ding ti pawl cipciar in hliakhlai in buaipi hrimhrim ttul mi an si. Mihrekhat cun hivek thu pawl hi kan ram a tthat tikah le kan pum a puar deuh tikah buaipi ding a si tiah an ruat men ding nan, hi pawl hi kan ril a rawng, ram a ttha maw ttha lo maw, thawng inn sungah maw lengah kan um tikah khalah, ramsung ramlengah kan buaipi hrimhrim ding mi an si tiah a ruat tu khal an um ve ding.
\u003cbr\>\u003cb\>Ziangtin tuah thawk theih asi:\u003c/b\> Hmun tampi ah, a bik takin kawhhran pawlin, buaipi rero zo asi ko ding. Asinan atu hnakin tam sinsin tuah theinak lamzin a um asi. Santhar pehtlaih awknak a tthat ruangah ramsung ramleng khal hmalak tlang thei mi tampi a um. A awlsam bik in hmalak thei dan dingah ruat lawkmi pawl cu: \n\u003ci\>1. Biaknak lam hmalaknak: \u003c/i\>Kawhhran pawlkawm: Kawhhran upa, pastor pawl hin, Bible in ttuanvo a pekmi khal an sivekin, tuah thei mi tampi an nei. Khawtin hmuntin ah a ummi kawhhran upa le pastor pawl in seminar, conference tuah in a thlun ih tarlang mi pawl hi ruatkhawm, rel khawm, thilttha lo hnam siatnak do dingin hmalak tlang dan ding an rel khawm thei. Cutin mah le kawhhran sungah mipi zirhnak (public education) khal an tuah thei ih mipi an kaihruai thei. A biktakin ramsungah, kawhhran pawlkawm hi a zalen bikmi pawlkawm asi vekin kawhhran hin ttuanvo tumpi a nei\n\u003ci\>. \u003cu\>Bible tlawng\u003c/u\>\u003c/i\>\u003cu\>: \u003c/u\>Chinmi rori in Bible tlawng tampi an din zo ti thu theih asi. Bible tlawng zirhtu le saya pawlin a thlun ih tarlang mi pawl thu rel khawm dingin conference, seminar, mibur pumkhawmnak an tuah thei ding a zum um. Tlawng dangdang kawmkhawm aw aw in siseh thlawngkhat sungah zirhtu le tlawngta pawl kawmkhawm aw in siseh tuah thei mi tampi a um ding tiah ruahnak a um fawn. Bible tlawng tinah an tuah thei mi cu an zirnak (time table le cariculum) sung rori ah santhar thuanthu tiluang thlir khawmnak (contemporary social movement issues) rel khawm can zarhkhat ah tlawngta le saya zate'n minute 30 sung caan an hmang asile tampi tthathnemnak a nei ding tiah ruahsannak a um. \n\u003ci\>2. Vengsung pawlkawm:\u003c/i\> Vengsung nu le pa, tthalai, nubu, pawlkawm phunphun a ummi pawlin mibur tawnkhawm awknak tuah in a tlunih tarlang mithu pawl ruattlang le hmalak tlang theih asi. Ramsung khalah kumpi le a cozah dodal zawng si loin senpi vangtlang lungawinak le hlawknak hawl tlang dingin hmalak tlang thei dan lamzin tampi a um\n\u003ci\>. 3. Sumdawng milian pawl: \u003c/i\>Ramsung ramleng sumdawng milian, neinung deuh pawlin ram mipi senpi vangtlang hmasawnnak ding ruatin neiih sumsaw thawn a tlunlam ih tarlang mi vek pawl thu hla ruatkhawm dingin a tulmi sensoh pawl tla thawh khawm in vengsung upa, hruaitu pawl thawn hmalak tlang a theih mi tampi a um. \n",1]
);
//-->
Ziangtin tuah thawk theih asi: Hmun tampi ah, a bik takin kawhhran pawlin, buaipi rero zo asi ko ding. Asinan atu hnakin tam sinsin tuah theinak lamzin a um asi. Santhar pehtlaih awknak a tthat ruangah ramsung ramleng khal hmalak tlang thei mi tampi a um. A awlsam bik in hmalak thei dan dingah ruat lawkmi pawl cu: 1. Biaknak lam hmalaknak: Kawhhran pawlkawm: Kawhhran upa, pastor pawl hin, Bible in ttuanvo a pekmi khal an sivekin, tuah thei mi tampi an nei. Khawtin hmuntin ah a ummi kawhhran upa le pastor pawl in seminar, conference tuah in a thlun ih tarlang mi pawl hi ruatkhawm, rel khawm, thilttha lo hnam siatnak do dingin hmalak tlang dan ding an rel khawm thei. Cutin mah le kawhhran sungah mipi zirhnak (public education) khal an tuah thei ih mipi an kaihruai thei. A biktakin ramsungah, kawhhran pawlkawm hi a zalen bikmi pawlkawm asi vekin kawhhran hin ttuanvo tumpi a nei . Bible tlawng: Chinmi rori in Bible tlawng tampi an din zo ti thu theih asi. Bible tlawng zirhtu le saya pawlin a thlun ih tarlang mi pawl thu rel khawm dingin conference, seminar, mibur pumkhawmnak an tuah thei ding a zum um. Tlawng dangdang kawmkhawm aw aw in siseh thlawngkhat sungah zirhtu le tlawngta pawl kawmkhawm aw in siseh tuah thei mi tampi a um ding tiah ruahnak a um fawn. Bible tlawng tinah an tuah thei mi cu an zirnak (time table le cariculum) sung rori ah santhar thuanthu tiluang thlir khawmnak (contemporary social movement issues) rel khawm can zarhkhat ah tlawngta le saya zate'n minute 30 sung caan an hmang asile tampi tthathnemnak a nei ding tiah ruahsannak a um. 2. Vengsung pawlkawm: Vengsung nu le pa, tthalai, nubu, pawlkawm phunphun a ummi pawlin mibur tawnkhawm awknak tuah in a tlunih tarlang mithu pawl ruattlang le hmalak tlang theih asi. Ramsung khalah kumpi le a cozah dodal zawng si loin senpi vangtlang lungawinak le hlawknak hawl tlang dingin hmalak tlang thei dan lamzin tampi a um . 3. Sumdawng milian pawl: Ramsung ramleng sumdawng milian, neinung deuh pawlin ram mipi senpi vangtlang hmasawnnak ding ruatin neiih sumsaw thawn a tlunlam ih tarlang mi vek pawl thu hla ruatkhawm dingin a tulmi sensoh pawl tla thawh khawm in vengsung upa, hruaitu pawl thawn hmalak tlang a theih mi tampi a um.
4. Thiamsang pawl:\u003c/i\> Atlunlam vekin hmalak tikah, mah le pawlkawm, tlangtluan, kawhhran, mibur fate sung lawngah khurbing zetin feh loin leitlun khawmual tinah a ummi, Chinmi rinsan tlak, thiamsang pawl thawn ttuantlang thei dan lamzin a um. Ttt: Bible tlawng le vengsungah seminar le workshop tuah tikah leitlun ramtin ah a ummi Chinmi thiansang pawlin cahram phunphun suah in hnattuan tlang thei dan tampi a um. A cohzah uknak thleng aw dingin ramsung mimal le mipi in an tuah thei mi a malzet vekin a lang lai ah, ramuk awknak a tthat lo ruangah a thleng mi, mipi thinlungput siatsuahtu pawl kham ding le kan miphun sinak le mawinak kilkhawi le kenkawh dingin mi zokhalin ttuanvo an nei cio ih tuah thei mi tampi an nei fawn. \n\u003ci\>5. Pawlkawm din thapek\u003c/i\>: Ramsung ramleng ah pawlkawm tampi din vivo a ttul. Tt: Chinmi Bible tlawngsuak, cazir tampi an um nan, tutiangah cakzet (active) zetin a cangvai mi "Theologial association," "Chin Theological School association", Bible thiam pawl pehzawm awknak hman a um lo, cuvek thotho in phurnak bang, pawl siseh vengkhat sung misa pawl siseh pawlkawm tampi din vivo a ttul. Mah le lamzin cio ihsin ziangtin kan miphun kan cawisang dingih ziangtin lamzin dikah kan thuanthu tiluang kan fehter thei ding timi ruatkhawm le ttuan tlang a ttul tuk in san thuanthu in a langter. \n\u003cbr\>\u003cbr\>Hi pawl hi tahtthimnak fangfang in ngan mi asi. A taktak in tuah le hmalak tikah tam sinsin le kimcang zetin hmalak thei asile kan miphun thuanthu tiluang in kan mipi a siatsuah ding pawl cu tampi kham theih asi dingih kan farah hmanah upattlak miphun, ca kan thiam sang lo hmanah rinsantlak miphun, leitlun khawmual san kan man lo hmanah kan sinak zianghman ningzakpi ding um loin, miphun pitling, mah le mah thinlung tohtelh aw mi kan si ve thei ding. Cuticun kan miphun tlunah Pathian a lung a hmui dingih kan miphun kan tesinfa in cawisang vivo ding asi. Kan thuanthu tiluang hin kan miphun hi ningzahpi um ding dinhmunah kan mipi cu a fen rero pang maw? Hremang (USA)\n\u003ci\>\u003c/i\>\u003c/span\>\u003c/p\>\n",1]
);
//-->
4. Thiamsang pawl: Atlunlam vekin hmalak tikah, mah le pawlkawm, tlangtluan, kawhhran, mibur fate sung lawngah khurbing zetin feh loin leitlun khawmual tinah a ummi, Chinmi rinsan tlak, thiamsang pawl thawn ttuantlang thei dan lamzin a um. Ttt: Bible tlawng le vengsungah seminar le workshop tuah tikah leitlun ramtin ah a ummi Chinmi thiansang pawlin cahram phunphun suah in hnattuan tlang thei dan tampi a um. A cohzah uknak thleng aw dingin ramsung mimal le mipi in an tuah thei mi a malzet vekin a lang lai ah, ramuk awknak a tthat lo ruangah a thleng mi, mipi thinlungput siatsuahtu pawl kham ding le kan miphun sinak le mawinak kilkhawi le kenkawh dingin mi zokhalin ttuanvo an nei cio ih tuah thei mi tampi an nei fawn. 5. Pawlkawm din thapek: Ramsung ramleng ah pawlkawm tampi din vivo a ttul. Tt: Chinmi Bible tlawngsuak, cazir tampi an um nan, tutiangah cakzet (active) zetin a cangvai mi "Theologial association," "Chin Theological School association", Bible thiam pawl pehzawm awknak hman a um lo, cuvek thotho in phurnak bang, pawl siseh vengkhat sung misa pawl siseh pawlkawm tampi din vivo a ttul. Mah le lamzin cio ihsin ziangtin kan miphun kan cawisang dingih ziangtin lamzin dikah kan thuanthu tiluang kan fehter thei ding timi ruatkhawm le ttuan tlang a ttul tuk in san thuanthu in a langter. Hi pawl hi tahtthimnak fangfang in ngan mi asi. A taktak in tuah le hmalak tikah tam sinsin le kimcang zetin hmalak thei asile kan miphun thuanthu tiluang in kan mipi a siatsuah ding pawl cu tampi kham theih asi dingih kan farah hmanah upattlak miphun, ca kan thiam sang lo hmanah rinsantlak miphun, leitlun khawmual san kan man lo hmanah kan sinak zianghman ningzakpi ding um loin, miphun pitling, mah le mah thinlung tohtelh aw mi kan si ve thei ding. Cuticun kan miphun tlunah Pathian a lung a hmui dingih kan miphun kan tesinfa in cawisang vivo ding asi. Kan thuanthu tiluang hin kan miphun hi ningzahpi um ding dinhmunah kan mipi cu a fen rero pang maw? Hre mang (USA)
\u003cspan\>\u003cspan\> \u003c/span\>\u003cb\>Kan Kiangkap Zoh Hna Thiamthlang uhsi\u003c/b\> \u003c/span\>\u003c/p\>\n\u003cp style\u003d\"margin:0in 0in 0pt\"\>\u003cspan\>Duhdawt mi Unau zaten, Tulai cu ka thin lung sungah kan miphun tthansonak ding lawnglawng ka rak ruat ve ciamco ttheu. Kan U lo len kan pa a simi Salai Sunceu ih ram a duhdawtnak hla ka ngai tikah ka thinlung it that i tthang harh ter in i fim ter. Ka ngai khawp thei lo ka vun ngai tam len ka mit thli a tla theu. Kan ram kan Miphun hrangah ttuan ding lohma kan nei \ntamtuk.Cu lai ah kan U kan Pa le pawl ih hehhnik tiih sawm le fawrh nawr rero ttul mi maw ka si lai ding timi ka thinlung sungah a hung lang.Tuini tuicaan ah zoha kan Chinland hrang le kan miphun hrang ah thil a ti thei cuang um? Zohman kan um lo kan zate ttuan vo asi. Kan U kan Pa le pawl in hmai an hruai mi parah kan nih Miphun fa hniang le pawl in kan tithei tawk cioin tha kan pek thiam a thu pizet.\n\u003c/span\>\u003c/p\>\n\u003cp style\u003d\"margin:0in 0in 0pt\"\>\u003cspan\> \u003c/span\>\u003c/p\>\n\u003cp style\u003d\"margin:0in 0in 0pt\"\>\u003cspan\>Kan ti theitawk cio ih kan tuan pilo le tha pek dan kan thiam lo asi ahcun ziang dinhmun ah kan um lai ding timi hi thinlung mit thlam ten vun thlir cio hnik uh \nsi.Thinlung a fim mi Pa le Nu cun khua vun ruatcio in tuini ah kan Miphun tthanso le mawiternak hrangah an mah ten ttuan hai seh tin zoha kan ttuan ter hrih ding.Mi tun ih kan rak it that pang a silen kan tthang sal tik ahcun kan hruk mi kan hnipuan in rak hlihsak thluh ding ih Ningzak za lawngfang in kan hmai kan hup ding a si kha maw. Kan mawinak kan hruk mi kan hnipuan hi in laksak, in lawnsak hlanah ziangtin kan kilhim aw ti mi kha vunruat cio in kan ihthah lai ih kan hnipuan in hlih sak,in lawn sak kan theih ih kan thang harh vukvi vek in tuni, tuicaan ah Chin mino na itthat lai ding maw? Na tthangharh ding na zahpi khal len a lo zahpi lotu na Miphun in a lo sawm a \nsi.Hi hla te in kan zaten tha zang vun la tlang cio uh si\u003c/span\>\u003c/p\>\n\u003cp style\u003d\"margin:0in 0in 0pt\"\>\u003cspan\> \u003c/span\>\u003c/p\>\n\u003cp style\u003d\"margin:0in 0in 0pt\"\>\u003cspan\>1. Na kiangkap hei cuan hman law\u003c/span\>",1]
);
//-->


Ram Hruaitu Ih Thuanthu Tawite:
Re.Estb. Sept, 14, 2007
Motto: In Hruaitu Cu Kan Miphun Mi Siseh. (Jer. 30:21)
Purpose: Nunphung, Biahla le Calai Khaisan, Pathian Hmin Sunlawih
Director : Hre Mang (USA)
Founder : Salai Caleb Zahau Laltinhrem
Gen. Secretary: Salai D. Taisun Lallianhre
Assist. Secretary: Salai Lalawmpui Khawlianpum
Treasurer: Salai Tuaklianuk Kaphlawn
Assist. Treasurer: Salai Isaac Lalpekhlu

Ram Hruaitu Kutkaih:
Director: Hre Mang
Editor : Salai Caleb Zahau Laltinhrem

No comments: